Ciemniak

Ciemniak (słow. Temniak, 2096 m n.p.m.) – najdalej na zachód wysunięty szczyt należący do masywu Czerwonych Wierchów w Tatrach Zachodnich. Słowackie źródła podają wysokość 2090 m.

Ciemniak (słow. Temniak, 2096 m n.p.m.) – najdalej na zachód wysunięty szczyt należący do masywu Czerwonych Wierchów w Tatrach Zachodnich. Słowackie źródła podają wysokość 2090 m.

Topografia

Znajduje się w grani głównej Tatr Zachodnich, pomiędzy niewielką Mułową Przełęczą (2067 m), oddzielającą go od Krzesanicy, a wybitną Tomanową Przełęczą (1686 m). Wierzchołek Ciemniaka to płaska i rozległa kopuła szczytowa, od której odbiegają cztery granie:

• we wschodnim kierunku przez Krzesanicę odcinek grani głównej,
• w południowym kierunku odcinek grani głównej poprzez Tomanowe Stoły do Tomanowej Przełęczy. Na Ciemniaku następuje załamanie głównej grani Tatr o 90°. W grani od wierzchołka znajdują się kolejno Wyżnia Mała Przełączka, Głazista Czubka, Mała Przełączka i Głazista Turnia,
• północno-zachodnia grań Ciemniaka oddzielająca Dolinę Kościeliską od Doliny Miętusiej. Najwyżej w grani tej znajduje się Twardy Grzbiet z Twardą Kopą, od wierzchołka Ciemniaka odgraniczoną Szerokim Siodłem,
• w zachodnim kierunku Wysoki Grzbiet.

Ciemniak wznosi się ponad dolinami: Kościeliską, Tomanową, Tomanową Liptowską, Miętusią i polodowcowym kotłem niewielkiej Doliny Mułowej, do której opadają strome, lecz nieduże urwiska. Nazwa szczytu pochodzi prawdopodobnie od tej właśnie doliny, zwanej dawniej przez pasterzy Doliną Ciemną.

Geologia

Ciemniak zbudowany jest z dolomitów z przeławiceniami wapieni wieku środkowotriasowego, tylko Twardy Grzbiet w górnej części północno-zachodniej grani przykryty jest twardymi skałami krystalicznymi. W stromym stoku zachodnim (od strony Doliny Kościeliskiej) znajdują się liczne skałki, tzw. Rzędy Tomanowe, poprzedzielane Czerwonymi Żlebkami. Te łączą się poniżej w Czerwony Żleb – jedyne północne odgałęzienie Doliny Tomanowej. W wapiennych skałach Ciemniaka znajdują się liczne jaskinie. Największe z nich to: Jaskinia Miętusia, Jaskinia Lodowa w Ciemniaku, Studnia w Kazalnicy Miętusiej, Jaskinia Wysoka za Siedmioma Progami.

Flora

Już w połowie lata pędy rosnącego na Twardym Grzbiecie situ skuciny zaczynają brunatnieć, nadając szczytowi czerwone zabarwienie. Szczyt porasta bogata flora, występują tu zarówno rośliny podłoża wapiennego, jak i granitowego. Prof. Władysław Szafer tłumaczył to występowaniem tutaj granitowych żwirów powstałych z rozkładu dawnej pokrywy ze skał krystalicznych. Stwierdzono występowanie m.in. tak rzadkich gatunków roślin górskich, jak: naradka tępolistna, szarota Hoppego, bylica skalna, potrostek alpejski, rogownica szerokolistna, skalnica zwisła, głodek kutnerowaty, mietlica alpejska, sybaldia rozesłana, babka górska, turzyca czarna.

Historia

W XIX wieku Ciemniak nazywany był Czerwonym Wierchem Upłaziańskim. Dawniej cały jego północny grzbiet należał do Hali Upłaz i wypasany był aż pod sam wierzchołek. W XIX wieku w Czerwonym Żlebie i Czerwonych Żlebkach funkcjonowały kopalnie rudy żelaza.

Wejście na szczyt nie przedstawia żadnych trudności technicznych i wchodzono na niego od dawna. Pierwsze wejście zimowe miało miejsce w roku 1908. Ze szczytu Ciemniaka szczególnie dobre widoki na Dolinę Kościeliską i Tatry Zachodnie, widoczne jest też Jezioro Orawskie.

Szlaki turystyczne

Czasy przejścia podane na podstawie mapy.

– odcinek czerwonego szlaku z Wyżniej Kiry Miętusiej w Dolinie Kościeliskiej przez Polanę Upłaz, Chudą Przełączkę i Ciemniak na Kasprowy Wierch i dalej.

• Czas przejścia z Wyżniej Kiry Miętusiej na Ciemniak: 3:25 h, ↓ 2:30 h
• Czas przejścia z Ciemniaka na Kasprowy Wierch: 3 h, z powrotem 2:55 h

– zielony przez Twardy Grzbiet, Chudą Przełączkę, Czerwony Żleb i Dolinę Tomanową do schroniska na Hali Ornak. Do Chudej Przełączki biegnie razem ze szlakiem czerwonym. Czas przejścia z Ciemniaka na Halę Ornak: 2:40 h, ↑ 3:40 h