Kolejka wąskotorowa

Bieszczadzka Kolejka Leśna – kolej wąskotorowa w Bieszczadach. Powstała przed I wojną światową. Od kilku lat infrastruktura kolejki jest odbudowywana w celach turystycznych. Bazą kolejki jest stacja w Majdanie. Stąd pociągi kursują w kierunku stacji Przysłup (zatrzymując się w Cisnej, Dołżycy i Krzywem) oraz Balnica. Zamknięte pozostają odcinki Przysłup – Moczarne, Balnica – Smolnik, Smolnik – Rzepedź oraz Smolnik – Nowy Łupków. Od 2012 – po 23 latach przerwy – kolejka kursuje również zimą w okresie ferii szkolnych (w piątki i soboty).

Bieszczadzka Kolejka Leśna – kolej wąskotorowa w Bieszczadach. Powstała przed I wojną światową. Od kilku lat infrastruktura kolejki jest odbudowywana w celach turystycznych. Bazą kolejki jest stacja w Majdanie. Stąd pociągi kursują w kierunku stacji Przysłup (zatrzymując się w Cisnej, Dołżycy i Krzywem) oraz Balnica. Zamknięte pozostają odcinki Przysłup – Moczarne, Balnica – Smolnik, Smolnik – Rzepedź oraz Smolnik – Nowy Łupków. Od 2012 – po 23 latach przerwy – kolejka kursuje również zimą w okresie ferii szkolnych (w piątki i soboty).

Historia

Budowa

W roku 1890 rozpoczęto budowę linii kolejki wąskotorowej z Cisnej do Nowego Łupkowa. Linia ta miała ułatwić eksploatację największego bogactwa Bieszczadów jakim są lasy. Projektantem kolejki był polski inżynier Albin Zazula. Większość prac przy budowie linii kolejowej wykonywano ręcznie, bez pomocy urządzeń technicznych. Główny szlak poprowadzono wzdłuż doliny rzeki Solinki. Tory o rozstawie 760 mm zostały wówczas ułożone na dębowych podkładach. Do budowy mostów, przepustów, wiaduktów oraz murów oporowych, które służą również obecnie sprowadzono wykwalifikowanych kamieniarzy z Włoch. Niektórzy z włoskich kamieniarzy pozostali w Bieszczadach na stałe po zakończeniu prac budowlanych jak np. rodzina Meinardich. W roku 1895 odbyła się uroczystość uruchomienia kolejki. Przy linii kolejowej zaczęły powstawać tartaki, które ożywiły gospodarczo ten rejon Bieszczadów. W latach 1900-1904 wraz ze wzrostem zapotrzebowania na drewno właściciele kolejki przedłużyli linię kolejową z Cisnej do Beskidu i Kalnicy.

Eksploatacja

W czasie I wojny światowej decyzją Austro-Węgier, wobec niepowodzeń na froncie wschodnim, kolejka została uszkodzona. Wysadzono mosty, rozjazdy, część urządzeń. Po odwrocie armii rosyjskiej w roku 1916 rozpoczęto odbudowę. Po odzyskaniu niepodległości w 1918, kolejka stała się własnością PKP. Z upływem czasu rozstaw toru został zmieniony na 750 mm.

W czasie II wojny światowej (w latach 1944-45) kolejka uległa zniszczeniu. Po wojnie została przejęta przez Lasy Państwowe, odbudowana i rozbudowana (odcinek Smolnik – Rzepedź). W miejsce zniszczonej prywatnej linii Majdan – Kalnica – Beskid zbudowano niżej położoną linię Majdan – Wetlina – Moczarne. W 1963 uruchomiono ruch pasażerski, który prowadzono do 30 listopada 1994, kiedy całkowicie wstrzymano ruch pociągów. Po przejęciu kolejki przez Fundację Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej, 4 lipca 1997 wznowiono ruch z Majdan do Przysłupia, w 1998 do Balnicy, a w 2001 do Woli Michowej. W 2009 roku przywrócono ruch na odcinku z Woli Michowej do Smolnika. W 2011 ruch na odcinku Balnica – Smolnik został jednak ponownie zawieszony.

W 2007 roku kolejka przewiozła 52 tys. pasażerów, w 2009 – 68 tys., w 2010 – 60 tys., a w 2011 – 72 tys. pasażerów. Dla porównania, w latach 80-tych przewozy wynosiły około 30 tys. pasażerów, a w 1994 – zaledwie 13 tysięcy.

Publikacje

• Artur Bata: Szlakiem Bieszczadzkiej Kolejki. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983. ISBN 8303003038.
• Judyta Kurowska-Ciechańska, Ariel Ciechański: Koleje. Warszawa: Carta Blanca, 2008, s. 250-254. ISBN 978-83-60887-23-3.
• Zygmunt Rygiel: Bieszczadzkie kolejki leśne. Krosno: Apla, 2002. ISBN 83-88065-88-2.