Kościół Świętej Trójcy i św. Antoniego Opata

Kościół Świętej Trójcy i św. Antoniego Opata - drewniany, późnogotycki kościół parafialny obrządku rzymskokatolickiego w Łopusznej w powiecie nowotarskim.

Kościół Świętej Trójcy i św. Antoniego Opata - drewniany, późnogotycki kościół parafialny obrządku rzymskokatolickiego w Łopusznej w powiecie nowotarskim.

Historia

Według tradycji (niczym nie potwierdzonej) kościół w Łopusznej miał powstać w 1240 r. Powstanie pierwszej świątyni należy jednak wiązać najprawdopodobniej z lokacją wsi w 1364 r. Pierwszy kościół zbudowano więc gdzieś w ostatniej tercji XIV w. Istniał już z pewnością w 1400 r., gdyż wówczas wymieniany był Jakub, rector ecclesiae in Lopuszno. Kościół był fundacją rycerską. Szlachecki patronat nad nim utrzymywał się do 1608 r., później był wymieniany jako królewski. Gdy w 1577 r. zabrakło w kościele plebana, nieobsadzoną parafię zniesiono w 1596 r., włączając ją do sąsiedniego Ostrowska. Restytuowano ją dopiero w 1792 r.

Obecny kościół, zapewne drugi z kolei, został wybudowany w ostatniej dekadzie XV w. Konsekrowany był w 1504 r. W XVII w. dostawiono wieżę. Kilkakrotnie remontowany i przebudowywany. Ostatnie remonty zasadniczo ingerujący w szczegóły architektoniczne świątyni miały miejsce w 1932 r. oraz po powodzi w latach 1934-35.

Opis

Jest budowlą późnogotycką, orientowaną, trójdzielną, jednonawową. Ściany zostały oszalowane. Składa się z zamkniętego prostokątnie prezbiterium, nawy i później dobudowanej wieży o konstrukcji słupowo-ramowej. Od północy do prezbiterium przylega zakrystia. Nawa jest szersza, z kruchtą boczną. Od północy i zachodu przylega do niej wąska przybudówka. Całe wnętrze zdobiła niegdyś XVI-wieczna polichromia patronowa. Do dziś zachowała się ona jedynie we fragmentach – na deskach pochodzących z dawnych stropów, które odkryto w czasie remontu w 1932 r., oraz na parapecie chóru. Obecne patronowe malowidła na stropie przedsionka pod wieżą i na belce tęczowej są w większości rekonstrukcją powtarzającą stare wzory. W 1935 r. wykonano polichromię o motywach ornamentalnych i figuralnych. Gotyckie, ostrołukowe portale w nawie i prezbiterium zostały w 1932 r. zastąpione nowymi, prostokątnymi. Prostą belkę tęczową wprowadzono trzy lata później na miejsce wcześniejszej, barokowej. Wyposażenie kościoła jest niejednorodne stylistycznie. Do najcenniejszych jego elementów należą:

• ołtarz główny – gotycki tryptyk z 1460 r. Uznawany za jedno z najbardziej wartościowych i najlepiej zachowanych dzieł rzeźbiarskich Małopolski XV w. W polu środkowym znajduje się scena koronacji Najświętszej Marii Panny przez Trójcę Świętą. Na awersie skrzydeł bocznych przedstawiono postaci świętych – z lewej u góry św. Antoni Pustelnik, u dołu św. Franciszek z Asyżu, z prawej u góry św. Leonard, u dołu św. Bernard z Sieny, zaś na rewersie ukazano scenę Zwiastowania, a w trójkątach szczytowych postacie świętych dziewic;
• dwa barokowe ołtarze boczne z 1. połowy XVIII w.;
• figury świętych na belce nad wejściem do nawy (zdobiły one dawny, barokowy ołtarz główny);
• barokowe rzeźby grupy Pasji na belce tęczowej;
• obraz adoracji Trójcy Świętej z XVIII w.;
• obraz przedstawiający drogę na Kalwarię.

Nad nawą i prezbiterium dach jest jednokalenicowy, zbudowany w systemie więźbowo-zaskrzynieniowym, pokryty gontem. Nad nim znajduje się wieloboczna sygnaturka. Dominującym elementem bryły świątyni jest izbicowa wieża, zwieńczona wysokim dachem namiotowym. Przy północnej ścianie wybudowano soboty. Kościół otoczony jest drewnianym ogrodzeniem z bramką nawiązującą do stylu zakopiańskiego.