Synagoga w Strzyżowie

Synagoga w Strzyżowie – synagoga znajdująca się w Strzyżowie przy ulicy Przecławczyka 6, zaraz obok cmentarza żydowskiego.

Synagoga w Strzyżowie – synagoga znajdująca się w Strzyżowie przy ulicy Przecławczyka 6, zaraz obok cmentarza żydowskiego.

Historia

Synagoga została zbudowana w czwartej ćwierci XVIII wieku. Mieścił się w niej również cheder oraz szkółka talmudyczna. Była także miejscem obrad kahału. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę i urządzili w niej magazyn urządzeń gospodarczych, a na jej podwórzu warsztaty naprawcze samochodów. Po zakończeniu wojny budynek został wyremontowany i przeznaczony na magazyn nawozów sztucznych i sklep paliw płynnych.

W 1961 roku planowano w synagodze urzadzić zakład gastronomiczny oraz kawiarnię, jednak z tego zamiaru zrezygnowano. Decyzją Ministerstwa Kultury i Sztuki z dnia 5 czerwca 1964 roku synagoga została przekazana na potrzeby Miejskiej Biblioteki Publicznej. W latach 1964-1966 synagoga została wyremontowana i równocześnie przebudowana według projektu Czesława Białego. Główną salę modlitewną podzielono płytą na dwie kondygnacje, zbudowano wewnętrzną klatkę schodową, parter zaś podzielono na mniejsze pomieszczenia. Pieniądze na ten cel przekazało Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie.

Architektura

Murowany z kamienia i cegły oraz orientowany budynek synagogi został wzniesiony na planie prostokąta w stylu późnobarokowym. Wewnątrz, we wschodniej części znajduje się prostokątna główna sala modlitewna, a w zachodniej przedsionek, a nad nim babiniec, do którego prowadzą schody znajdujące się w małej, trójbocznej przybudówce pokrytej trójspadowym daszkiem. Kobiety śledziły przebieg nabożeństwa przez obszerną arkadę. Całość jest przykryta dachem czterospadowym.

Główna sala modlitewna pierwotnie przykryta była sklepieniem dziewięciopolowym żaglowym, podpartym czterema filarami, pomiędzy którymi dawniej stała bima. Wewnątrz zachowały się nieliczne XIX-wiczne, rokokowe fragmenty polichromii, znajdujące się na słupach bimy, przedstawiające motywy roślinne oraz Lewiatana. Została ona zakonserwowana w latach 1966-1967 przez artystów konserwatorów: Sabinę Kozłowską i Bogusława Balosa. Nieistniejące obecnie polichromie z innych ścian zostały namalowane około 1928 roku.

Oprócz tego zachowała się dekoracja zewnętrza, w tym profilowane gzymsy rozczłonkowane pilastrami, prostokątne okna zamknięte łukiem odcinkowym oraz klepkowe, drewniane drzwi. Wnęka po Aron ha-kodesz służy obecnie jako okno.