Centrum Nauki Kopernik

Centrum Nauki Kopernik – centrum nauki założone w 2005 w Warszawie, którego celem jest promowanie i popularyzacja nowoczesnej komunikacji naukowej. Zwiedzający mogą poznawać prawa przyrody poprzez samodzielne przeprowadzanie doświadczeń na interaktywnych wystawach. Centrum jest instytucją, powołaną i finansowaną przez Miasto Stołeczne Warszawa, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej.

Pierwszy moduł budynku Centrum został otwarty 5 listopada 2010 roku wraz z pięcioma galeriami (Świat w ruchu, Człowiek i środowisko, Korzenie cywilizacji, Strefa światła, Bzzz!); RE: generację – galerię dla młodzieży udostępniono zwiedzającym 3 marca 2011 roku; planetarium Niebo Kopernika – 19 czerwca, Park Odkrywców – 15 lipca. Laboratoria planowano otworzyć do końca 2011 roku. 18 października 2011 zostało otwarte laboratorium chemiczne, 15 listopada – biologiczne, 6 grudnia – pracownię robotyczną, a 20 grudnia – laboratorium fizyczne.

W latach 2007-2008 Centrum Nauki Kopernik dwukrotnie zostało wyróżnione nagrodą Popularyzator Nauki, przyznawaną przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz serwis "Nauka w Polsce" Polskiej Agencji Prasowej.

Centrum Nauki Kopernik od 2008 jest też, wraz z Polskim Radiem, współorganizatorem Pikniku Naukowego.

W 2011 Centrum gościło konferencję ECSITE (European Network of Science Centres and Museums) – jedno z największych wydarzeń w środowisku centrów nauki i muzeów na świecie.

Centrum Nauki Kopernik – centrum nauki założone w 2005 w Warszawie, którego celem jest promowanie i popularyzacja nowoczesnej komunikacji naukowej. Zwiedzający mogą poznawać prawa przyrody poprzez samodzielne przeprowadzanie doświadczeń na interaktywnych wystawach. Centrum jest instytucją, powołaną i finansowaną przez Miasto Stołeczne Warszawa, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej.

Pierwszy moduł budynku Centrum został otwarty 5 listopada 2010 roku wraz z pięcioma galeriami (Świat w ruchu, Człowiek i środowisko, Korzenie cywilizacji, Strefa światła, Bzzz!); RE: generację – galerię dla młodzieży udostępniono zwiedzającym 3 marca 2011 roku; planetarium Niebo Kopernika – 19 czerwca, Park Odkrywców – 15 lipca. Laboratoria planowano otworzyć do końca 2011 roku. 18 października 2011 zostało otwarte laboratorium chemiczne, 15 listopada – biologiczne, 6 grudnia – pracownię robotyczną, a 20 grudnia – laboratorium fizyczne.

W latach 2007-2008 Centrum Nauki Kopernik dwukrotnie zostało wyróżnione nagrodą Popularyzator Nauki, przyznawaną przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz serwis "Nauka w Polsce" Polskiej Agencji Prasowej.

Centrum Nauki Kopernik od 2008 jest też, wraz z Polskim Radiem, współorganizatorem Pikniku Naukowego.

W 2011 Centrum gościło konferencję ECSITE (European Network of Science Centres and Museums) – jedno z największych wydarzeń w środowisku centrów nauki i muzeów na świecie.

Historia

Pomysł Centrum pochodzi od Łukasza Turskiego, profesora fizyki teoretycznej, popularyzatora nauki zajmującego się także upowszechnianiem fizyki.

• początek 2004 – powołanie przez Prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego Zespołu ds. Centrum Nauki, początek prac nad projektem
• czerwiec 2005 – podpisanie „Umowy o utworzeniu wspólnej instytucji kultury pn. Centrum Nauki Kopernik” przez prezydenta m.st. Warszawy, ministra nauki i informatyzacji oraz ministra edukacji narodowej i sportu
• grudzień 2005 – rozstrzygnięcie międzynarodowego konkursu na projekt architektoniczny budynku Centrum Nauki Kopernik – wygrała go firma RAr-2 Laboratorium Architektury z Rudy Śląskiej
• maj 2006 – przyjęcie przez Radę Ministrów Programu Wieloletniego pn. Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik
• czerwiec 2006 – premiera wystawy objazdowej Eksperymentuj!
• lipiec 2006 – rejestracja instytucji kultury pod nazwą Centrum Nauki Kopernik
• listopad 2006 – rozstrzygnięcie przetargu na dwa działy wystawy stałej: Świat w ruchu oraz Człowiek i środowisko (wygrało konsorcjum firm holenderskich Bruns and NortherLight).
• październik 2007 – ogłoszenie przez Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta przetargu na budowę gmachu Centrum Nauki Kopernik
• grudzień 2007 – rozstrzygnięcie przetargu na dział wystawy stałej Korzenie Cywilizacji (wygrała niemiecka firma Huettinger)
• czerwiec 2008 – rozstrzygnięcie przetargu na wykonawcę budynku Centrum – wygrała firma Warbud S.A.
• lipiec 2008 – podpisanie umowy na wykonanie budynku Centrum Nauki Kopernik pomiędzy Stołecznym Zarządem Rozbudowy Miasta a firmą Warbud S.A., uroczystość wbicia pierwszej łopaty pod budynek Centrum i rozpoczęcie budowy przez firmę Warbud S.A.
• październik 2008 – rozstrzygnięcie przetargu na projekt i wykonanie części wystawy stałej – Strefy światła (wygrała firma Hüttinger)
• listopad 2008 – rozstrzygnięcie przetargu na projekt i wykonanie Galerii dla młodzieży (wygrała niemiecka firma Archimedes)
• 5 listopada 2010 – otwarcie dla publiczności pierwszego modułu budynku wraz z większością wystaw stałych
• 6 grudnia 2010 – otwarcie Teatru Robotycznego
• 31 stycznia 2011 – Planetarium ma swoją nazwę "Niebo Kopernika" i logo
• 3 marca 2011 – otwarcie galerii dla młodzieży – RE: generacji
• 19 czerwca 2011 – otwarcie planetarium – Niebo Kopernika
• 15 lipca 2011 – udostępnienie publiczności Parku Odkrywców
• 18 października 2011 – otwarcie laboratorium chemicznego
• 15 listopada 2011 – ruszyła pracownia biologiczna
• 6 grudnia 2011 – udostępnienie publiczności pracowni robotycznej
• 20 grudnia 2011 – otwarcie laboratorium fizycznego

Budynek

Centrum Nauki Kopernik powstało nad Wisłą, w sąsiedztwie Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, mostu Świętokrzyskiego i planowanej stacji metra Powiśle. Zostało wybudowane nad tunelem Wisłostrady, u zbiegu Wybrzeża Kościuszkowskiego i ul. Zajęczej. Konstrukcja budynku nie opiera się na tunelu Wisłostrady. Budynek oparty jest na sprężonych dźwigarach podpartych po obydwu stronach tunelu.

Autorem projektu w branży architektonicznej jest RAr-2 Laboratorium Architektury Gilner + Kubec z Rudy Śląskiej, wyłonione w konkursie rozstrzygniętym w grudniu 2005. Projekty branż konstrukcyjnej i instalacyjnej powstały w firmie Buro Happold. Na Centrum składa się:

• budynek w kształcie litery L o dwóch kondygnacjach naziemnych o powierzchni 15 tys. m², pomieści wystawy stałe i czasowe, laboratoria i pracownie, centrum konferencyjne, kawiarnie i restauracje, a także część biurową
• parking oraz warsztat w kondygnacji podziemnej
• multimedialne planetarium z kopułą o średnicy 16 metrów, usytuowane w bryle przypominającej wyglądem głaz narzutowy – znajdzie się tu też platforma widokowa
• Park Odkrywców otaczający Centrum a w nim urządzenia do przeprowadzania eksperymentów pod gołym niebem, zewnętrzna galeria sztuki, amfiteatr.

Jest to największe centrum nauki w Polsce, jedno z większych w Europie Środkowo-Wschodniej.

26 października 2007 Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta, który jest inwestorem zastępczym, ogłosił przetarg na budowę Centrum Nauki Kopernik. Przetarg wygrała firma Warbud S.A. Harmonogram. Otwarcie pierwszego modułu budynku wraz z galeriami: Świat w ruchu, Człowiek i środowisko, Strefa światła, Korzenie cywilizacji oraz wystawą Bzzz! odbyło się 5 listopada 2010, a drugi moduł budynku wraz z Galerią dla młodzieży – RE: generacją udostępniono zwiedzającym 3 marca 2011 roku; planetarium – Niebo Kopernika – 19 czerwca tego samego roku.

Wystawy stałe

Wystawa stała, która znajduje się w Centrum Nauki Kopernik, składa się z kilkuset interaktywnych stanowisk umieszczonych w sześciu galeriach stałych:

• Świat w ruchu

Galeria pokazuje zagadnienia związane z ruchem w pojęciu fizycznym.

Można tu wypróbować symulator trzęsienia ziemi (symulowane trzęsienie ziemi ma siłę porównywalną z trzęsieniami jakie wystąpiły w Polsce) albo zobaczyć instalację ukazującą portrety znanych osób zrobione z poruszających się pęcherzyków powietrza, np.: Elvis Presley czy Marilyn Monroe. Również można tu spróbować stworzyć krótki film animowany i zobaczyć model ludzkiego szkieletu kostnego na rowerze.

• Człowiek i środowisko

Galeria skupia się na człowieku oraz wszystkim, co go otacza i wokół niego funkcjonuje.

Można tu na wielkim zdjęciu satelitarnym Warszawy zobaczyć informacje o ekosystemach miejskich i posłuchać nagrań z wybranych części miasta. Na powierzchni tego zdjęcia znajduje się model mostu wantowego, który można porównać z widocznym zza okna Mostem Świętokrzyskim, oraz ekrany transmitujące na żywo obraz z kamer internetowych umieszczonych w gnieździe sokołów w Pałacu Kultury i Nauki oraz z wybiegu goryli z Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego. Ponadto na terenie galerii znajduje się symulator jazdy po alkoholu oraz modele pajęczyn utkanych przez pająki pod wpływem różnych narkotyków. Swoistym symbolem galerii jest rzeźba ze sklejki wzorowana na Myślicielu Auguste'a Rodina.

• Korzenie cywilizacji

Galeria pokazuje historię cywilizacji ludzkiej i jej najważniejsze wynalazki np.: radio, internet czy film.

Można tu posłuchać archiwalnych nagrań Polskiego Radia, zlokalizować na specjalnym komputerze serwer wybranej strony internetowej oraz poznać wiele faktów z historii malarstwa i architektury. Można również zobaczyć wielką instalację ukazującą historię koła od kół kamiennych i drewnianych poprzez koła samochodowe i rowerowe do płyt winylowych i kompaktowych, posłuchać modlitw, śpiewów i utworów muzycznych największych religii, m.in. : chrześcijaństwa, judaizmu czy islamu, obejrzeć trójwymiarowy model Kamienia z Rosetty, posłuchać tzw. odgłosów cywilizacji np.: paryskiego metra, rynku w Kalkucie czy kas w supermarkecie. Na terenie galerii można też zobaczyć robota wzorowanego na postaci Elektrybałta wymyślonej przez Stanisława Lema. Elektrybałt może na podstawie podanych przez zwiedzającego trzech słów ułożyć m.in. limeryk, epitafium czy sonet.

• Bzzz!

Galeria jest przeznaczona dla dzieci do 6. roku życia i w przystępny dla nich sposób porusza zagadnienia związane z przyrodą.

• Strefa światła

Galeria, poprzez kryminalną historię w stylu noir pokazuje zagadnienia związane ze światłem w pojęciu fizycznym. Można tu skorzystać z lustra fenickiego i pokoju Amesa, a także tworzyć barwy poprzez użycie trzech kolorów podstawowych.

• RE: generacja

Galeria przeznaczona jest dla tzw. młodych dorosłych. Wiele eksponatów odwołuje się do zjawisk psychologicznych i socjologicznych. Można tu skorzystać ze studia wyposażonego w technologię blue box, sprawdzić się jako mówca w parlamencie albo wysłać swój komunikat na pokład sondy Pioneer 10. Jest tu również dostępny zdobywający coraz większą popularność reactable, oraz dyskoteka generująca energię elektryczną z ruchu korzystających z niej.

• Teatr Robotyczny

Przy galerii Korzenie Cywilizacji znajduje się Teatr Robotyczny. Grają w nim trzy RoboTheSpiany, na razie tylko dwie sztuki: O królewiczu Ferrycym i królewnie Krystali na podstawie Bajek robotów Stanisława Lema oraz ,,Tajemnica Pustej Szafy, czyli Duchy z czwartego wymiaru na podstawie powieści "Flatland: A Romance of Many Dimensions" Edwina Abotta. Robotom głosów użyczyli wybitni polscy aktorzy, m.in. Wiktor Zborowski, Marian Opania czy Piotr Fronczewski.

W głównym holu, przy wejściu zainstalowane jest wahadło Foucaulta. Można tu również zobaczyć instalację ,,Niekończąca się historia, model nowych Bulwarów wiślanych, czy symulację ruchu planet z Układu Słonecznego.

Przy wejściu głównym znajduje się interaktywny RoboTheSpian. Może on między innymi używać cytatów ze znanych polskich i zagranicznych filmów, np. : Miś, Rejs, Gwiezdne Wojny czy Szklana Pułapka.

Planetarium Niebo Kopernika

Niebo Kopernika to nowoczesne planetarium, w którym odbywają się nie tylko pokazy gwiezdnego nieba i filmów. Seanse poruszają różnorodne tematy popularnonaukowe – astronomiczne, przyrodnicze, a także etnograficzne.

Pokazy wyświetlane są na sferycznym ekranie otaczającym widownię ze wszystkich stron. Dzięki takiemu rozwiązaniu widzowie poczucie zanurzenia w wyświetlanym świecie potęgowane jest przez system nagłośnieniowy rozmieszczony dookoła kopuły.

Laboratoria

W laboratoriach Centrum Nauki Kopernik mogą eksperymentować wszyscy, którzy ukończyli 13 lat (dla grup zorganizowanych od wtorku do piątku) i 9 lat w weekendy (tzw. minilaby dla turystów indywidualnych). W laboratorium biologicznym publiczność pozna, czym jest m.in. termocykler, zestaw do elektroforezy, komora laminarna czy pipeta automatyczna. W pracowni chemicznej zwiedzający spróbują wyprodukować wodór, wytworzyć prąd w wyniku reakcji chemicznej oraz wytrącić metale z roztworów i zmydlania tłuszczów. W pracowni robotycznej zbudują lub zaprogramują swojego robota, a w laboratorium fizycznym przyjrzą się światłu, falom, zjawiskom termicznym i akustycznym oraz zbadają pędzące cząstki elementarne.

Działania popularyzujące naukę

To pierwsza wystawa wykonana przez Centrum Nauki Kopernik. Miała swoja premierę w czerwcu 2006 podczas Pikniku Naukowego; od września 2006 odwiedza szkoły i ośrodki kulturalne w całej Polsce. W dniach 10-19 listopada 2006 była pokazywana na Katalońskim Tygodniu Nauki w Barcelonie; a w dniach 21-22 lutego 2007 – podczas festiwalu „Veda na Radnici” w Brnie. Wystawa składa się ze stanowisk, na których zwiedzający samodzielnie przeprowadzają doświadczenia z różnych dziedzin nauki: fizyki, chemii, biologii, matematyki i dzięki temu mogą zrozumieć dane zjawisko. Przy każdym stanowisku znajduje się krótkie wyjaśnienie fenomenów.

Centrum Nauki Kopernik organizuje także Warsztaty familijne, na których dzieci (w wieku 5-8 lat) razem ze swoimi rodzicami lub opiekunami przeprowadzają eksperymenty, które pomagają im lepiej zrozumieć zjawiska z codziennego życia (np.: skąd w kontakcie bierze się prąd, jak działa telewizja, dlaczego ciasto rośnie na drożdżach).

Centrum bierze udział w imprezach popularyzujących naukę. Prowadzi naukowe pokazy i warsztaty podczas Lata i Zimy w mieście, Lata z Radiem, Festiwali Nauki, itp. Centrum Nauki Kopernik wspiera również nauczycieli. Organizuje dla nich szkolenia oraz konkursy.

1 grudnia 2010 roku Centrum Nauki Kopernik we współpracy z Centrum Myśli Jana Pawła II zorganizowało pierwszą debatę z cyklu „Uwolnij myślenie. Spotkania humanistów z przyrodnikami”. W ramach cyklu odbyły się debaty zatytułowane:

• Nauka w ryzach kultury
• Umysł w mózgu czy mózg w umyśle? Nauka na tropie świadomości
• Po co nam płeć?
• Czy cierpienie uszlachetnia?

Forma organizacyjno-prawna

Centrum Nauki Kopernik jest instytucją kultury, powołaną i finansowaną przez: Miasto Stołeczne Warszawa, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej.