Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy

Cerkiew pod wezwaniem Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy (Preczystieńska) w Bielsku Podlaskim – prawosławna cerkiew konkatedralna oraz parafialna. Należy do dekanatu Bielsk Podlaski diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Świątynia znajduje się przy ulicy Jagiellońskiej.

Cerkiew pod wezwaniem Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy (Preczystieńska) w Bielsku Podlaskim – prawosławna cerkiew konkatedralna oraz parafialna. Należy do dekanatu Bielsk Podlaski diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Świątynia znajduje się przy ulicy Jagiellońskiej.

Historia

Pierwszą świątynię pod tym wezwaniem w Bielsku można odnosić prawdopodobnie do świątyni zniszczonej wraz z bielskim grodem w czasie najazdu tatarskiego w 1240. Przed 1289 książę włodzimierski Włodzimierz Wasylkowicz dla odbudowanej już cerkwi przekazał swój dar „w postaci ksiąg i ikon” o czym wspomina wzmianka z Latopisu Halicko-Wołyńskiego.

Następna wzmianka o cerkwi pod tym samym wezwaniem pochodzi z II połowy XV w., gdy księżna Wassa ufundowała cerkiew zamkową. Wassa zmarła przed 1484 i ciało fundatorki zostało pogrzebane pod prezbiterium cerkwi. Decyzja Aleksandra Jagiellończyka z 1506 o przeniesieniu świątyni z Góry Zamkowej na Stare Miasto (dzisiaj ulica Jagiellońska) została zrealizowana dopiero w 1562. Wraz z cerkwią zostało uroczyście przeniesione i ciało fundatorki, księżnej Wassy.

W 1596 roku cerkiew stała się cerkwią unicką. W 1637 roku wzmiankowano, że cerkiew jest zrujnowana i są czynione starania by ją wyremontować.

Obecnie istniejąca świątynia wzniesiona została w XVII lub XVIII wieku i jest najstarszą drewnianą świątynią w mieście. W 1790 roku dobudowano boczny ołtarz św. Anny. W 1839 roku władze rosyjskie odebrały cerkiew unitom i przekazały prawosławnym.

Świątynię remontowano w latach 1937, 1968 i ostatnio w 2000-2001. Cerkiew od 1951 pełni funkcję drugiej katedry biskupiej diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Cerkiew wpisano do rejestru zabytków 29 października 1966 pod nr A-38.

Architektura

zrębowa, szalowana, na planie wydłużonego prostokąta, z zamkniętym prosto prezbiterium i prostokątną zakrystią. Trójnawowa z wieżą frontową. Oddzielnie stojąca dzwonnica ma konstrukcję zrębową. W 2002 roku zniekształcono zabytkowe hełmy na cerkwi poprzez budowę nowych cebulastych oraz dobudowano nową kopułę nad częścią ołtarzową.

W cerkwi znajduje się – uważana za cudowną – Bielska Ikona Matki Bożej.