Fabryka Fortepianów i Pianin Arnold Fibiger

Fabryka Fortepianów i Pianin Arnold Fibiger w Kaliszu – fabryka fortepianów i pianin w Kaliszu, działająca w latach 1878–2007, od 1949 pod nazwą Fabryka Fortepianów i Pianin Calisia. Budynek fabryki został wpisany do rejestru zabytków w 1991.

Fabryka istniała 130 lat, za datę jej powstania uważa się rok 1878, kiedy Gustaw Arnold (I) Fibiger zbudował w założonym pięć lat wcześniej warsztacie pierwszy fortepian. W fabryce wytwarzano pianina oraz fortepiany. Zakład przetrwał dwie wojny światowe, został rozbudowany w czasach PRL, ale upadł w roku 2007. Wówczas prawa do marki „Calisia” zostały wykupione i przynależą przedsiębiorstwu CALISIA INTERNATIONAL sp. z o.o.

Fabryka Fortepianów i Pianin Arnold Fibiger w Kaliszu – fabryka fortepianów i pianin w Kaliszu, działająca w latach 1878–2007, od 1949 pod nazwą Fabryka Fortepianów i Pianin Calisia. Budynek fabryki został wpisany do rejestru zabytków w 1991.

Fabryka istniała 130 lat, za datę jej powstania uważa się rok 1878, kiedy Gustaw Arnold (I) Fibiger zbudował w założonym pięć lat wcześniej warsztacie pierwszy fortepian. W fabryce wytwarzano pianina oraz fortepiany. Zakład przetrwał dwie wojny światowe, został rozbudowany w czasach PRL, ale upadł w roku 2007. Wówczas prawa do marki „Calisia” zostały wykupione i przynależą przedsiębiorstwu CALISIA INTERNATIONAL sp. z o.o.

Historia fabryki do roku 1945

Fabryka fortepianów i pianin działająca w latach 1878–1939 w Kaliszu nosiła początkowo nazwę Fabryki fortepianów Arnold Fibiger. Założona 1873 przez Gustawa Arnolda Fibigera (I), początkowo jako pracownia naprawcza, przy al. Józefiny 549, przeniesiona 1898 na ul. Szewską, przemianowaną potem na ul. Szopena, gdzie pod nr 9 budynek dawnej fabryki istnieje do dziś.

1878 Fibiger ukończył swój pierwszy fortepian (od tego roku liczono istnienie zakładu). W 1884 firma wyprodukowała ok. 60 instrumentów zatrudniając 14 pracowników. 1885 wartość produkcji wyniosła 6.000 rb. przy zatrudnieniu 7 osób. Rozgłos przyniósł skonstruowany przez Fibigera 1885 wielki fortepian koncertowy (240 cm, krzyżowy, systemu amerykańskiego), prezentowany w tymże roku na wystawie warszawskiej za 600 rb. obok pianina krzyżowego, systemu amerykańskiego za 450 rb. Firma wzięła udział również w kolejnej wystawie z roku 1888.

Od 1898, wyposażona w silnik parowy 15 K-M, wytwórnia zyskała sobie coraz liczniejszych odbiorców i wkrótce dysponowała własnymi składami w prawie wszystkich większych miastach Królestwa Polskiego i Rosji. 1900 ukończono nowy, własny budynek fabryczny. W roku 1902 zakład z silnikiem gazowym 12 KM zatrudniał 40 osób, 1903 – 31 osób przy rocznej produkcji wartości 37.800 rb. W latach 1905–1910 zatrudnienie przeciętne wynosiło ok. 50 osób, obroty roczne 75.000 rb. Od roku 1911 zakład, zajmujący już czołową pozycję w polskim przemyśle fortepianowym i jego eksporcie, dysponował po rozbudowie dwukrotnie większym budynkiem fabrycznym 4 piętra, suszarnie i magazyny (silnik gazowy 75 KM, nowoczesne maszyny, specjalizacja i podział pracy). W roku 1912 zatrudnienie sięgało 120 osób przy obrotach rocznych 150.000 rb., przed I wojną światową (potencjalnie) ponad 200 osób przy rocznej produkcji ponad 1000 instrumentów.

Fabrykę, po częściowym zniszczeniu w czasie wojny i odbudowie, prowadził syn założyciela Gustaw (II), a po jego śmierci (1926) spadkobiercy i Karol Broniszowski. W latach 1922–1926 zatrudnienie wynosiło 150 osób; 1930 – 120, produkcja 500 instrumentów przy obrotach 625.667 zł; 1932 – 75 pracowników, kapitał 412.589 zł; 1936 sprzedano instrumenty za 248.881 zł, przy kapitale 520.000 zł i zatrudnieniu 45 prac.; 1938 – 59 pracowników (4 urzędników); 1939 – 90 pracowników.

Niewykorzystana w pełni, potencjalna zdolność produkcyjna zakładu wynosiła w latach 30. XX w. 2500 sztuk instrumentów rocznie. W czasie II wojny światowej fabryka produkowała meble i skrzynie amunicyjne, w latach powojennych nadal meble.

Fabrykę nagrodzono na wystawach:

medal srebrny – Warszawa 1885

medal złoty – 1890

Grand Prix – Paryż i Londyn 1906

medale wielkie złote – Paryż 1906, Londyn 1907, Częstochowa 1909, Rostów n. Donem 1911, Stawropol 1911, Kiszyniów 1912, Wilno 1928, Katowice 1928, Poznań 1929

złoty medal państwowy – Poznań 1929

wielki medal złoty – Wilno 1930

wielka złota nagroda – Warszawa 1932.

Firma specjalizowała się również w instrumentach stylowych, głównie na zamówienia wg katalogu. Na wystawę światową Nowy Jork 1939 wysłano stylowy fortepian skrzydłowy długości 148 cm. Dzięki dobrej jakości wiele instrumentów Fibigera zachowało się w zbiorach prywatnych i muzealnych.

Historia fabryki od roku 1945

W 1945 roku, po wyzwoleniu Kalisza przez wojska sowieckie z dniem 1 lutego 1945 roku Fabryka Fortepianów i Mebli Arnold Fibiger przeszła pod zarząd państwowy. Jej pierwszym dyrektorem był Aleksy Konieczny (pełnomocnik państwowy), który obronił fabrykę przed kradzieżą i uruchomił produkcję mebli. Zakład otrzymał zamówienia na ławki szkolne. Następnie rozpoczął produkcję mebli dziennych i biurowych, jak również wyposażenia sklepów. Wkrótce potem kierownictwo zakładów objął, wracający z niewoli, Gustaw Arnold Fibiger (III). W 1947 roku wyprodukowany pierwszy powojenny instrument. Jednakże problemy z domiarami podatkowymi groziły zadłużeniem zakładów. Dzięki środkom uzyskanym ze sprzedaży kamienic Gustaw Arnold Fibiger (III) kontynuował produkcję. Mimo zaangażowania właściciela władze ludowe znacjonalizowały fabrykę w roku 1948. Gustaw Arnold Fibiger (III) pozostał na stanowisku dyrektora. Zdjęto go z funkcji w roku 1953 i przeszeregowano na stanowiska naczelnego konstruktora. W trosce o dobro fabryki i dbałość o produkowane instrumenty, założył w 1955 roku w Kaliszu Technikum Budowy Fortepianów działające do dnia dzisiejszego.

Po upaństwowieniu wytwórnia otrzymała nazwę Fabryka Fortepianów i Pianin „Calisia”. Okres PRL owocował rozwojem fabryki. W roku 1950 pierwsze cztery instrumenty wyprodukowane i wystawione na Międzynarodowych Targach w Poznaniu i Sztokholmie zaowocowały zamówieniami ze Szwecji, Norwegii i Finlandii na 150 pianin. Dwa lata później po rozbudowie firma rozszerzyła swe rynki eksportowe o kraje takie jak Związek Radziecki, Brazylia, Turcja, Afganistan i Węgry. Przez okres 10 lat od rozpoczęcia produkcji wzrasta ona ze 136 instrumentów rocznie w roku 1950 do 1343 pianin w roku 1960, zaś zatrudnienie wzrasta z 108 do 210 pracowników. Do sukcesu przyczyniły się: różnorodność modeli pianin, ich nowoczesne obudowy, a także walory brzmieniowe. 70% całkowitej produkcji było eksportowane do 30 krajów na całym świecie. W roku 1966 dzięki mechanizacji procesów produkcyjnych, modernizacji technologii produkcji i poprawie jakości oraz w wyniku dalszego rozwoju zapoczątkowanego w roku 1964 (budowa budynku D), produkcja w roku 1966 miała osiągnąć: 2200 pianin i 20 fortepianów M-165, przy zatrudnieniu wynoszącym 250 pracowników.

Okres transformacji ustrojowej przyniósł upadek fabryki. Problemem było rosnące zadłużenie i w roku 2000 fabryka została częściowo wykupione przez zakłady UNITRA. Mimo inwestycji wytwórni nie udało się uratować przed bankructwem i w roku 2007 zakończono produkcję fortepianów i pianin. Majątkiem fabryki w latach 2007-2009 zarządzał likwidator, a w roku 2009 prawa do marki CALISIA kupiła polsko-chińska spółka VERSHOLD i w związku ze zbliżającą się 200 rocznicą urodzin Fryderyka Chopina powstał pomysł wznowienia produkcji instrumentów CALISIA. Jednakże ze względu na brak technicznej możliwości kontynuacji produkcji w Polsce nowy właściciel marki CALISIA powziął działania mające na celu uruchomienie produkcji poza granicami Polski, w zakładzie specjalizującym się w produkcji instrumentów klawiszowych w Chinach. W roku 2010 roku została zaprojektowana i wyprodukowana limitowana edycja 100 sztuk fortepianów sygnowanych logo CHOPIN 2010 – CALISIA special edition – 200 Anniversary of Chopin. Od 2011 roku jest prowadzona produkcja fortepianów gabinetowych M-165, w różnych kolorach, tym także w kolorze mlecznej bieli, a także fortepianów koncertowych M-222. W 2014 roku uruchomiono produkcję pianin, w trzech rozmiarach: M-121, M-123 oraz M-126.

W 2013 roku została utworzona Spółka CALISIA INTERNATIONAL, która jest właścicielem marki i praw do produkcji instrumentów CALISIA oraz jest jedynym oficjalnym dystrybutorem fortepianów i pianin marki CALISIA. CALISIA INTERNATIONAL zachowuje tradycje polskiej marki, inwestuje w dalszy rozwój produkcji, co pozwala na obecność marki CALISIA na rynku. Produkcja pianin i fortepianów Calisia odbywa się częściowo w Chinach, z wykończeniem w Polsce. Produkowane przez CALISIA INTERNATIONAL fortepiany i pianina zachowują pełne odwzorowanie tradycji wzornictwa instrumentów CALISIA.

Numery seryjne produkcji Fibigera

ok. 1890 r. – 1725

ok. 1893 r. – 1851

ok. 1895 r. – 2006

ok. 1902 r. – 2724

ok. 1908 r. – 5481

ok. 1910 r. – 7417 – 7875

ok. 1914 r. – 13099

ok. 1926 r. – 15550

ok. 1933 r. – 18024

ok. 1938 r. – 19180

ok. 1939 r. – 20697

od. 1949-1928 r. – 18392

Numery seryjne produkcji Calisii

1968 r. – 44777

1969 r. – 47555

1970 r. – 50666

1972 r. – 57555

1973 r. – 61375

1974 r. – 65300

1975 r. – 69400

1976 r. – 73700

1977 r. – 78160

1980 r. – 91215

1983 r. – 103259

1985 r. – 109000

1988 r. – 114224

2010 r. – 2013 r. – CP0001 – CP0100

Technikum Budowy Fortepianów im. Gustawa Arnolda Fibigera

Geneza szkoły wiąże się z historią Kaliskiej Fabryki Fortepianów i Pianin „Calisia”. Technikum Budowy Fortepianów swoje powstanie zawdzięcza aktywnej postawie Gustawa Arnolda Fibigera (1912-1989) dyrektora kaliskiej fabryki. Szkoła w pierwszym roku swojego istnienia znalazła pomieszczenie w budynku Państwowej Szkoły Muzycznej i weszła w skład Średniej Szkoły Muzycznej jako osobny wydział pod nazwą Państwowa Średnia Szkoła Muzyczna Instrumentów Klawiszowych. Dopiero w 1956 roku otrzymała oficjalną nazwę Technikum Budowy Fortepianów. Pierwszymi uczniami nowo powstałej szkoły byli młodociani pracownicy fabryk fortepianów w Kaliszu i Legnicy. W pierwszych latach swojej działalności szkoła była przydzielona Ministerstwu Kultury i Sztuki, a od 1960 roku Technikum Budowy Fortepianów zostało włączone do grona placówek kształcenia zawodowego będących w gestii Ministerstwa Oświaty. Od września 1964 roku szkoła została wprowadzona do gmachu Zespołu Szkół Zawodowych Nr 1 w Kaliszu przy ulicy Rzemieślniczej obecnie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2. Prawdopodobnie jest to jedna z trzech istniejących na świecie szkół budowy fortepianów – pozostałe dwie istnieją w Niemczech i Austrii.