Jezioro Pluszne Wielkie

Jezioro Pluszne Wielkie – jezioro morenowe położone na Pojezierzu Olsztyńskim wśród Lasów Łańskich. Długość 8750 m, szerokość 1900 m, powierzchnia 908 ha, głębokość maksymalna 52,0 m, średnia 15 m; linia brzegowa o długości 30 000 m tworzy liczne półwyspy i zatoki. Zachodnia długa i wąska zatoka, rozciągająca się od Zielonowa po Kołatek, bywa wyodrębniana jako Pluszne Małe. Na jeziorze są trzy wyspy: największa o powierzchni około 4 ha, zadrzewiona, leży na plosie naprzeciwko wsi Pluski, pozostałe dwie małe, niskie, bezdrzewne, otoczone szuwarami leżą na północnym plosie oraz na krańcach południowego. Płycizny 1-metrowe stanowią 7,9% ogólnej powierzchni jeziora. Z jeziora, w południowo-wschodniej części, wypływa rzeka Poplusz, która łączy się przez jezioro Poplusz Wielki z rzeką Marózką, a następnie z Łyną i Jeziorem Łańskim.Poruszanie się po jeziorze łodzią motorową wymaga specjalnego pozwolenia. Na Plusznym obowiązuje strefa ciszy.

Mała trzcinowa wysepka w południowej części akwenu była, w czasie drugiej wojny światowej, tarczą celowniczą dla betonowych bomb, zrzucanych przez niemieckie samoloty z pobliskiego lotniska w Gryźlinach.Na wyspie była wybudowana prostokątna betonowa platforma, którą po wojnie rozebrano.Na dnie jeziora Plusznego i pobliskiego jeziora Łańskiego, płetwonurkowie znaleźli w sumie wraki czterech samolotów w tym m.in. Junkers Ju 87.

Z imieniem Mikołaja Kopernika wiąże się legenda o moście biegnącym przez zatokę jeziora w pobliżu wioski Zielonowo, po którym miał przejeżdżać astronom. Most mógł stanowić przeprawę dla drogi prowadzącej z Królewca do Warszawy i Krakowa. Został on zbudowany najprawdopodobniej przez biskupów warmińskich co najmniej 250 lat temu. Na niemieckiej mapie z 1870 roku był zaznaczony most przez zatokę jeziora i przebieg drogi dojazdowej.

Jezioro Pluszne Wielkie – jezioro morenowe położone na Pojezierzu Olsztyńskim wśród Lasów Łańskich. Długość 8750 m, szerokość 1900 m, powierzchnia 908 ha, głębokość maksymalna 52,0 m, średnia 15 m; linia brzegowa o długości 30 000 m tworzy liczne półwyspy i zatoki. Zachodnia długa i wąska zatoka, rozciągająca się od Zielonowa po Kołatek, bywa wyodrębniana jako Pluszne Małe. Na jeziorze są trzy wyspy: największa o powierzchni około 4 ha, zadrzewiona, leży na plosie naprzeciwko wsi Pluski, pozostałe dwie małe, niskie, bezdrzewne, otoczone szuwarami leżą na północnym plosie oraz na krańcach południowego. Płycizny 1-metrowe stanowią 7,9% ogólnej powierzchni jeziora. Z jeziora, w południowo-wschodniej części, wypływa rzeka Poplusz, która łączy się przez jezioro Poplusz Wielki z rzeką Marózką, a następnie z Łyną i Jeziorem Łańskim.Poruszanie się po jeziorze łodzią motorową wymaga specjalnego pozwolenia. Na Plusznym obowiązuje strefa ciszy.

Mała trzcinowa wysepka w południowej części akwenu była, w czasie drugiej wojny światowej, tarczą celowniczą dla betonowych bomb, zrzucanych przez niemieckie samoloty z pobliskiego lotniska w Gryźlinach.Na wyspie była wybudowana prostokątna betonowa platforma, którą po wojnie rozebrano.Na dnie jeziora Plusznego i pobliskiego jeziora Łańskiego, płetwonurkowie znaleźli w sumie wraki czterech samolotów w tym m.in. Junkers Ju 87.

Z imieniem Mikołaja Kopernika wiąże się legenda o moście biegnącym przez zatokę jeziora w pobliżu wioski Zielonowo, po którym miał przejeżdżać astronom. Most mógł stanowić przeprawę dla drogi prowadzącej z Królewca do Warszawy i Krakowa. Został on zbudowany najprawdopodobniej przez biskupów warmińskich co najmniej 250 lat temu. Na niemieckiej mapie z 1870 roku był zaznaczony most przez zatokę jeziora i przebieg drogi dojazdowej.

Hydronimia

Nazwa jeziora pochodzi od miejscowości Pluski. W 1949 roku zmieniono urzędowo poprzednią niemiecką nazwę jeziora Gross Plautziger See, na polską nazwę Jezioro Pluszne. W 2006 roku Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych przedstawiła w wykazie hydronimów nazwę Jezioro Pluszne Wielkie.

Flora naczyniowa

Roślinność wynurzona

W pasie roślinności wynurzonej przeważają: trzcina pospolita Phragmites australis, oczeret jeziorny Schoenoplectus lacustris, manna mielec Glyceria maxima. Towarzyszącymi im gatunkami są: jeżogłówka gałęzista Sparganium ramosum, pałka szerokolistna Typha latifolia, pałka wąskolistna Typha angustifolia, różne gatunki sitów Juncus sp i ponikła Heleocharis sp. W zatokach pas roślinnności wynurzonej jest zwarty, miejscami tylko poprzerywany. W centralnej części jeziora roślinność wynurzona jest słabo rozwinięta (szczególnie przy brzegu wschodnim i południowym).

Rośliny o liściach pływających

W strefie roślin o liściach pływających do najliczniejszych należą: rdestnica pływająca Potamogeton natans, grzybień biały Nymphaea alba, grążel żółty Nuphar luteum. W zacisznych zatokach występuje żabiściek pływający Hydroharis morsus-ranae.

Roślinność zanurzona

Jest bujnie rozwinięta. W zależności od charakteru dna reprezentują ją odmienne gatunki roślin:

• dno piaszczyste: rdestnica połyskująca Potamogeton lucens, rdestnica przeszyta Potamogeton perfoliatus, rdestnica kędzierzawa Potamogeton crispus, rdestnica grzebieniasta Potamogeton pectinatus,
• dno zamulone: wywłóczniki Myriophyllum sp., rogatki Ceratophyllum sp., włosieniczniki Batrachium sp.

Powszechnie występuje osoka aloesowata Stratiotes aloides i moczarka kanadyjska Elodea canadensis.

W ostatnich latach stwierdza się jednak stopniowe ubywanie roślinności wodnej, zwłaszcza zanurzonej i o liściach pływających - są to konsekwencje nasilających się procesów urbanizacyjnych terenów sąsiadujących z jeziorem.

Łąki podwodne

Utworzone są przez różne gatunki ramienic Chara sp. W centralnej części jeziora występują one do głębokości około 6 m.

Fauna

Jezioro charakteryzuje bogate zróżnicowanie świata bezkręgowców:

• nietkankowce Ahistozoa: nadecznik stawowy Spongilla lacustris,
• płazińce Platyhelminthes: wypławek biały Dendrocoelum lacteum, wielooczka czarna Polycelis nigra,
• nitnikowce Nematomorpha: druciniec wodny Gordius aquaticus,
• skąposzczety Oligochaeta: dżdżowniczka Lumbricus variegatus,szczeciak Chaetogaster diaphanus,
• pijawki Hirudina: pijawka rybia Piscicola geometra, pijawka końska Haemopis sanguisuga, odlepka ślimacza Glossiphonia complanata,
• dziesięcionogi Decapoda: rak pręgowany Orconectus limosus,
• larwy jętek Ephememeroptera: jętka pospolita Ephemera vulgata,
• larwy ważek Odonata: pióronóg Platycnemis pennipes, łątka Coenagrion sp, husarz Anax sp, gadziogłówka Gomphus sp,
• pluskwiaki różnoskrzydłe Heteroptera: płoszczyca szara Nepa cinerea, topielica Ranatra linearis, nartnik Gerris sp, pianówka Plea leachi, grzbietopławek Notonecta glauca, plesiczka Microvelia reticulata,
• domki chruścików Trichoptera: Molana angustata, Stenophylax sp, Leptocerus sp, Grammotaulis sp, Phryganea sp,
• chrząszcze Coleoptera: pepłoń jejuszek Hyphydrus ovatus, toniak żeberkowany Acilius sulcatus, halawnik bagienny Hydroporus palustris, pływak żółtobrzeżek Dytiscus marginalis,
• małże Bivalvia: szczeżuja pospolita Anodonta anatina, skójka malarska Unio pictorum, racicznica zmienna Dreissena polymorpha, szczeżuja wielka Anodonta cygnea, groszówka Pisidium sp,
• brzuchonogi Gastropoda: żyworódka jeziorowa Viviparus contectus, zagrzebka Bithynia tentaculata, przytulik jeziorny Acroloxus lacustris, zatoczek pospolity Planorbis planorbis.

Jezioro Pluszne jest zbiornikiem sielawowym o urozmaiconym pogłowiu ryb, występują m.in. sieje, szczupaki, leszcze, węgorze, miętusy, okonie, płocie. Jezioro dzierżawi Gospodarstwo Rybackie sp. z o.o. w Szwaderkach.