Kościół NMP Niepokalanie Poczętej

Kościół Pobernardyński Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Sierakowie (zwany Perłą Sierakowa) jest najbardziej znanym i najcenniejszym zabytkiem miasta. To zarazem jedyna spośród budowli, jakie wznieśli Opalińscy (ród związany z historią Sierakowa), która ocalała z pożarów i klęsk nawiedzających miasto.

Kościół Pobernardyński Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Sierakowie (zwany Perłą Sierakowa) jest najbardziej znanym i najcenniejszym zabytkiem miasta. To zarazem jedyna spośród budowli, jakie wznieśli Opalińscy (ród związany z historią Sierakowa), która ocalała z pożarów i klęsk nawiedzających miasto.

Historia

Fundacja

Kościół został ufundowany przez ród Opalińskich. Budowę rozpoczął wojewoda poznański Piotr, a ukończyli jego synowie Krzysztof i Łukasz. Budowa rozpoczęła się od ufundowania w 1619 r. klasztoru bernardynów. Do realizacji swoich planów Piotr Opaliński sprowadził Krzysztofa Bonadurę Starszego, znanego w Wielkopolsce włoskiego architekta.

Przebudowa

Pierwotnie kościół nie posiadał wież. Zostały one dobudowane dopiero w 1740 r. przez Katarzynę Opalińską (żonę króla Polski, Stanisława Leszczyńskiego). Pożar, który zniszczył miasto 25/26 czerwca 1817 roku nie oszczędził klasztoru. W budynku kościelnym spalone zostały wieże i sklepienie. W związku z tym, że w pożarze miasta spłonął znajdujący się po zachodniej stronie rynku pierwszy kościół parafialny (wzmiankowany od XII-XIII wieku), po skasowaniu zakonu w 1819 r. dotychczasowy kościół bernardynów zaczął pełnić rolę kościoła parafialnego. Zniszczone w pożarze wieże odbudowano w 1865 r. zwieńczając je blaszanymi hełmami. W latach 1927 – 1928 podczas odnawiania kościoła zbudowano nowy chór organowy. Podczas II wojny budynek zamieniono na magazyn saperski. Kolejne prace restauratorskie prowadzone były w latach osiemdziesiątych XX wieku. Podczas nich, w 1983 r. odnaleziono w jego podziemiach pięć sarkofagów rodziny Opalińskich. Sarkofagi w 1995 zostały przeniesione do pomieszczeń muzeum "Zamku Opalińskich".

Stan obecny

Jednonawowy kościół został zbudowany na planie krzyża. Miejsce przecięcia transeptu z nawą przekryte jest kopułą z latarnią. Nawa i transept przykryte są sklepieniem kolebkowym ozdobionym sztukaterią w formie geometrycznie ułożonych wałków. W czterech narożach podstawy kopuły umieszczone są herby fundatorów kościoła: Piotra Opalińskiego i Zofii Kostka- Łodzia – Opalińskich, Nałęcz – Ostrorogów Lwowskich, Dąbrowa Kostków – oraz Leliwa– Pileckich. Siedemnastowieczne wnętrze zostało zachowane w prawie niezmienionym stanie.

Ołtarz główny

Wczesnobarokowy ołtarz główny pochodzi z 1642 r. Najcenniejszym jego elementem jest obraz namalowany przez flamandzkiego malarza Artusa Wolfforta (przez długi czas podejrzewano że pochodzi z warsztatu Rubensa) – Zdjęcie z krzyża (obraz został namalowany w 1629 lub 1639 r.). Wyżej umieszczony jest obraz przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. Boczne części ołtarza podtrzymywane są od dołu przez cztery rzeźby aniołów. W nich umieszczono figury świętych: Wojciecha i Stanisława, wyżej Piotra i Pawła oraz aniołów z narzędziami męki pańskiej. Całość zdobi wiciowy ornament.

Stalle

W prezbiterium umieszczone są bogato intarsjowane stalle. Wykonane zostały w 1641 r. przez bernardyna z Poznania, brata Hilariona. Należą one do najciekawszych tego typu zabytków znajdujących się w Polsce. Ławy zakonne zdobione są szlachetną i trudną techniką intarsji, polegającą na wykładaniu odpowiednio wyciśniętych powierzchni drewnianych innymi gatunkami drewna, w innym kolorze. Wycinając ten sam ornament równocześnie w drewnie ciemnym i jasnym można uzyskać dwa identyczne motywy w różnych tonacjach (efekt pozytywu i negatywu). Motywem zdobiącym są ornamenty roślinne, groteski, wazony, ptaki i profile ludzi. Pomiędzy nie wpleciono sceny z polowań. Po stronie prawej, przy ołtarzu, Hilarion umieścił swój podpis – scenę w której umieścił swoją podobiznę. Jego dziełem jest również ława kolatorska, w której zasiadali możni opiekunowie kościoła. Wizerunki świętych odnoszą się do najwybitniejszych postaci z rodu Opalińskich.

Ołtarze boczne

Boczne ołtarze pochodzą z:

• 1629 roku - późnorenesansowy, ołtarz Matki Boskiej, w formie tryptyku, z obrazem Krzysztofa Boguszewskiego – Madonna na smoku (in. Matka Boska na smoku).
• 1638- Ołtarz Matki Boskiej Szkaplerznej;
• 1642 - wczesnobarokowy, ołtarz św. Anny;
• 1730 Ołtarz św.Krzyża
• 1731 Ołtarz św. Antoniego

Nagrobki

Wewnątrz kościoła znajdują się dwa nagrobki rodu Opalińskich:

• Nagrobek Piotra Opalińskiego z 1642 przedstawia klęczącego pod krzyżem rycerza, uosabiającego zmarłego. Nagrobek z czarnego marmuru i alabastrowe rzeźby wykonane zostały przez włoskiego rzeźbiarza pracującego w Polsce, Sebastiana Salę. Nagrobek znajduje się w transepcie, naprzeciw ołtarza Matki Boskiej.
• Nagrobek Jana Karola Opalińskiego (+1695) i Zofii (+1701) z Czarnkowskich Opalińskiej (teściów króla Stanisława Leszczyńskiego), usytuowany po lewej stronie nawy, w pobliżu wejścia do kościoła. Ufundowany został w 1748 r. przez Marię Leszczyńską. W górnej części wysokiego nagrobka umieszczono portrety zmarłych. Nagrobek ozdobiony jest posągami niewolników tureckich. Łaciński napis umieszczony w jego centralnej części głosi chwałę rodów Opalińskich, Leszczyńskich i Czarnkowskich.

Galeria: nagrobki

Teren plebanii

Obok świątyni stoi figura Matki Boskiej z 1799 roku. Na kościele znajduje się tablica ku czci żołnierzy ZWZ-AK, a na bramie kościelnej w 1992 roku wmurowano tablice poświęconą pamięci obrońców Ojczyzny z 1793 r. oraz powstańców z lat 1848 i 1919. Wśród drzew rosnących przy kościele najgrubsza jest lipa drobnolistna o obwodzie 510 cm. Z dawnego klasztoru pozostała tylko część przebudowana na plebanię, w obecnej formie z lat po 1817 roku.

Turystyka

W pobliżu kościoła krzyżują się 4 szlaki turystyczne: