Kościół Najświętszej Matki Bożej Loretańskiej

Kościół Najświętszej Matki Bożej Loretańskiej w Warszawie – znajduje się na terenie diecezji warszawsko-praskiej, w dzielnicy Praga Północ przy ulicy Ratuszowej 5a w obszarze MSI Nowa Praga, w sąsiedztwie warszawskiego ZOO. Jest to najstarsza świątynia na Pradze. Kościół jest siedzibą parafii Matki Bożej Loretańskiej.

Kościół Najświętszej Matki Bożej Loretańskiej w Warszawie – znajduje się na terenie diecezji warszawsko-praskiej, w dzielnicy Praga Północ przy ulicy Ratuszowej 5a w obszarze MSI Nowa Praga, w sąsiedztwie warszawskiego ZOO. Jest to najstarsza świątynia na Pradze. Kościół jest siedzibą parafii Matki Bożej Loretańskiej.

Historia

W 1617 r. przybył tu zakon bernardynów sprowadzony przez Zofię, żonę kanclerza wielkiego koronnego Feliksa Kryskiego, a w tym samym roku położono kamień węgielny pod kościół i klasztor, który poświęcił biskup płocki Henryk Firlej w obecności króla Zygmunta III Wazy i dworu.

Budowa ta była wspierana przez królów Zygmunta III Wazę i Władysława IV, dzięki czemu w latach 1628-1638 ukończono budowę murowanego klasztoru i kościoła, pierwotnie pod wezwaniem św. Andrzeja.

Przy południowej ścianie wzniesiono kaplicę z Domkiem Loretańskim, projektu najprawdopodobniej architekta królewskiego Konstantyna Tencalli, a w 1642 r. kaplica ta została poświęcona. I ta budowa została wsparta przez króla Władysława IV, ofiary składali też prywatni fundatorzy. Gdy w 1648 r. Praga otrzymuje prawa miejskie, w jej herbie umieszczony zostaje wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem nad kaplicą Loretańską podtrzymywaną przez anioły.

W kaplicy znalazła się Figura Matki Bożej Loretańskiej, odziana w szaty z drogich tkanin, o skroniach zdobionych przez złote korony. Początkowo figura była oddzielona od wiernych kratą, a przed nią płonęło 14 lamp wykonanych z pozłacanego srebra. Było to miejsce szczególnego kultu i oprócz mieszkańców Pragi, przybywali tu też mieszkańcy Warszawy.

Julian Bartoszewicz przytacza opis kaplicy za Adamem Jarzębskim („Gościniec albo krótkie opisanie Warszawy” wyd. 1643 – pisownia oryginalna)

W lipcu 1656 roku w czasie potopu szwedzkiego po bitwie o Warszawę kościół, kaplica i zabudowania klasztorne zostały zniszczone i ograbione. Dopiero darowizny kasztelana krakowskiego Stefana Warszyckiego i wojewody sandomierskiego Michała Warszyckiego, pozwoliły na odbudowę.

Następne zniszczenia dotknęły zespół klasztorny Bernardynów w czasie Insurekcji kościuszkowskiej, gdy po bohaterskiej obronie Pragi 4 listopada 1794 r. Rosjanie zdobyli Pragę dokonując rzezi ludności. Wokół kościoła znajdował się cmentarz ofiar tych wojen.

W okresie Księstwa Warszawskiego klasztor znalazł się w planowanym przez Francuzów pasie praskich umocnień i w 1811 r. rozebrano kościół i klasztor, jednak kaplica Loretańska ocalała dzięki sprzeciwowi miejscowej ludności. Po upadku Księstwa Domek Loretański był jedyną praską świątynią, a miejsce poprzedniej figury zajęła gotycka rzeźba Maryi z Dzieciątkiem (przełom XV/XVI wieku) zwana Matką Bożą Kamionkowską.

W XIX wieku przejmuje funkcje kościoła parafialnego aż do czasu wzniesienia kościoła św. Floriana.

W 1853 roku kaplicę odbudowano i przebudowano wg projektu Alfonsa Kropiwnickiego. Kościół zyskał attykę przy wejściu z piętrowym portalem, krużganki i Domek Loretański przykryto wspólnym dachem, a z dawnych czterech wież narożnych pozostawiono dwie.

Na początku XX w. znaleziono w czasie remontu pod schodami schowek z fragmentem pierwotnego wyposażenia. W 1931 r. W. Kamiński zbudował istniejące do dzisiaj 16-głosowe organy. Po uszkodzeniach w czasie II wojny światowej w roku 1939 i 1944, odbudowany w 1945 r., a w 1960 r. przywrócono krużganki od strony północnej i wschodniej, rozebrane w 1811 r.

W latach 1961-1977 proboszczem parafii Matki Boskiej Loretańskiej był ksiądz Stefan Niedzielak – kapelan Rodzin Katyńskich, twórca sanktuarium Poległych i Pomordowanych na Wschodzie na Cmentarzu Powązkowskim, zamordowany przez „nieznanych sprawców” w 1989. Wokół kościoła znajdował się cmentarz ofiar wojen z roku 1656 i 1794.

Cechy charakterystyczne

• Przy głównej alei do kościoła znajduje się symboliczny grób Rocha Kowalskiego, jednego z bohaterów „Trylogii” Henryka Sienkiewicza.
• W ścianie kościoła wmurowana jest tablica upamiętniająca Rzeź Pragi w 1794 r., wmurowana w 200-lecie wydarzeń.
• Przy głównej alei znajduje się też figura Matki Boskiej – dziękczynienie za opuszczenie Pragi przez wojska rosyjskie 8 sierpnia 1915 r., rozbrojenie Niemców 11 listopada 1918 r., postawionej tu w roku 1919.