Kościół Pokoju

Kościół Pokoju pw. Trójcy Świętej w Świdnicy - zabytkowy budynek sakralny wybudowany na mocy porozumień traktatu westfalskiego, zawartego w 1648 i kończącego wojnę trzydziestoletnią. Należy do świdnickiej parafii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce.

Kościół Pokoju pw. Trójcy Świętej w Świdnicy - zabytkowy budynek sakralny wybudowany na mocy porozumień traktatu westfalskiego, zawartego w 1648 i kończącego wojnę trzydziestoletnią. Należy do świdnickiej parafii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce.

Historia

Świdnicki Kościół Pokoju był jednym z trzech Kościołów pokoju po obiektach w Głogowie i Jaworze, na których budowę zezwolił cesarz Ferdynand III, w dziedzicznych księstwach Habsburgów na Śląsku. W księstwach tych wszystkie kościoły wybudowane przez katolików i przejęte przez protestantów wróciły do kościoła katolickiego. W księstwach będących we władaniu Piastów Śląskich, w większości ewangelików, wszystkie kościoły mogły pozostać protestanckie. Kościół Pokoju wybudowali śląscy ewangelicy - dzięki wstawiennictwu monarchii szwedzkiej katolicki cesarz (rzymski i król Niemiec) Ferdynand, dla zachowania pokoju, zezwolił w swym katolickim kraju wybudować na Śląsku trzy świątynie protestanckie. Miał to być gest tolerancji, ale i tak ustanowiono utrudnienia dla ewangelików.

Ich budowa była ograniczona wieloma warunkami:

• kościół musiał być lokowany poza murami miasta, oddalony od nich na odległość strzału armatniego,
• nie mógł mieć dzwonnicy,
• nie mógł posiadać szkoły parafialnej,
• nie mógł mieć bryły przypominającej kościół,
• musiał być zbudowany z materiałów nietrwałych (drewna, słomy, piasku, gliny),
• okres budowy nie mógł przekroczyć 1 roku.

Wcześniej zbudowano kościoły w Głogowie (1652) i Jaworze (1654-1655). Kościół w Głogowie runął w 1654, później został odbudowany, a ostatecznie spłonął w 1758. Kościół w Jaworze stoi do dziś.

Kamień węgielny pod budowę kościoła w Świdnicy położono 23 sierpnia 1656 r. Autorem projektu był wrocławski mistrz budowlany Albrecht von Saebisch. Kościół zbudował świdnicki cieśla Andreas Kaemper.

Pierwsze nabożeństwo w nowym świdnickim kościele odprawiono 24 czerwca 1657 r.

W 1708 r., w czasie wojny północnej, kiedy sytuacja wyznaniowa ewangelików się polepszyła, znów pod naciskiem króla szwedzkiego, obok kościoła wybudowano dzwonnicę i szkołę ewangelicką. Oba budynki zachowały się do dziś.

Stanowi symbol pojednania polsko-niemieckiego - nie tylko ze względu na nazwę, ale też na wspólną wizytę w świdnickim kościele w 1989 r. premiera Polski Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Niemiec Helmuta Kohla, kiedy obaj politycy modlili się tu o pokój i pojednanie.

W 2001 r. Kościół Pokoju w Świdnicy został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Architektura

Kościół Pokoju w Świdnicy został wzniesiony w systemie szachulcowym jako budowla centralna, wybudowana na planie krzyża greckiego, mierząca 44 m dłg. i 30,5 m szer. Na parterze i czterech piętrach empor mogło się zmieścić 7.500 osób (w tym 3.000 miejsc siedzących). Kościół był budowany z myślą o pomieszczeniu jak największej liczby osób, co było ważne zwłaszcza w czasach ograniczania wolności wyznania dla protestantów, ponieważ była to jedna z dwóch świątyń protestanckich na obszarze księstwa świdnicko-jaworskiego. Dlatego też świątynia posiada ogromną powierzchnię wewnętrzną (1090 m²) i kubaturę.

Wyposażenie

Do wyjątkowo cennych elementów wyposażenia kościoła należą jego ołtarz i ambona.

Ambona

Barokowa ambona, dzieło Gotfrieda Augusta Hoffmanna, pochodzi z roku 1729. Schody są zdobione scenami biblijnymi, jest to "Zesłanie Ducha Św.", "Golgota" i "Raj". Na balustradzie znajdują się rzeźbione alegorie Wiary, Nadziei i Miłości. Nad drzwiami do ambony umieszczona jest rzeźba Jezusa Dobrego Pasterza.

Ołtarz główny

Ołtarz główny, również dzieło Hoffmanna, został zamówiony z okazji stulecia kościoła w 1752 i ukończony w następnym roku. Nad mensą ołtarzową umieszczona jest niewielka płaskorzeźba przedstawiająca Ostatnią Wieczerzę. W centrum znajduje się "Chrzest Chrystusa" oraz postaci Mojżesza, arcykapłana Aarona oraz apostołów Piotra i Pawła. Powyżej, na sześciu kolumnach korynckich spoczywa fryz z napisem: "Dies ist mein geliebter Sohn, an dem ich Wohlgefallen habe" ("To jest syn mój umiłowany, którego sobie upodobałem" – Ew. Mateusza 3,17). Pośrodku, na wysokości fryzu, alegoria Ducha Świętego w postaci gołębicy. Powyżej, pod baldachimem, złoty trójkąt, otoczony promieniami, z hebrajskim napisem JHWH - alegoria Boga Ojca. Na szczycie ołtarza, na księdze z siedmioma pieczęciami stoi baranek z chorągwią.

Organy

Zachowały się też zabytkowe organy z barokowym prospektem z lat 1666-1669, zbudowane przez firmę Gottfrieda Klose z Brzegu i wielokrotnie przerabiane. Na najwyższej emporze nad ołtarzem znajdują się mniejsze organy ufundowane w 1695 roku przez Sigismunda Ebersbacha.

Loża Hochbergów

Na wprost ambony, nad głównym wejściem do kościoła, znajduje się bogato zdobiona loża rodziny Hochbergów, dobroczyńców kościoła, zbudowana w 1698 r.

Empory

Empory na całej długości pokryte są 78 tekstami wersetów biblijnych i 47 scenami alegorycznymi. Obrazy malowane na deskach ilustrują sens znajdujących się obok cytatów biblijnych. Balustrady empor są bogato zdobione rzeźbami i malowidłami.

Malowidła

Stropy kościoła są ozdobione malowidłami z lat 1694-1696, autorstwa dwóch świdnickich malarzy - Chrystiana Sussenbacha i Chrystiana Kolitschka. Ilustrują one sceny z Objawienia św. Jana:

• "Niebiańskie Jeruzalem",
• Bóg Ojciec, nad którego głową, otoczoną siedmioma językami płomieni, krąży orzeł, ma na kolanach złożoną księgę z siedmioma pieczęciami, na której spoczywa baranek, wokół klęczy 24 starców, poniżej widać modlącego się Jana,
• "Upadek grzesznego miasta Babilonu",
• "Sąd Ostateczny"

Na skrzyżowaniu naw namalowano Świętą Trójcę.

Stropy wokół obrazów oraz stropy empor i filary malowane są w desenie roślinne.

Zobacz też

• Kościół Pokoju w Jaworze
• Kościół Pokoju w Głogowie
• Liga Polskich Miast i Miejsc UNESCO

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona Kościoła Pokoju w Świdnicy