Młyny Rothera

Młyny Rothera – dawne młyny położone na Wyspie Młyńskiej w Bydgoszczy.

Młyny Rothera – dawne młyny położone na Wyspie Młyńskiej w Bydgoszczy.

Położenie

Młyny Rothera znajdują się w środkowej części Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy, bezpośrednio sąsiadując z nurtem rzeki. Od północy otacza je Brda, a od zachodu Kanał Zbożowy.

Historia

Historia młynów Rothera sięga I połowy XIX wieku. W początku tego wieku dzięki tranzytowej roli Kanału Bydgoskiego, Brdy i Wisły oraz otwarciu handlu z zachodem, Bydgoszcz stała się ośrodkiem handlu zbożem i drewnem.

Obrót zbożem spowodował powstanie nowych branż, powstawały nowe młyny i piekarnie. Na terenie Wyspy, istniejące młyny w 1825 r. przejęło konsorcjum, w skład którego wchodzili m.in. bracia Schickler z Berlina. Byli oni znanymi kupcami na terenie miasta, m.in. właścicielami rafinerii cukru urządzonej na terenie dawnego zamku. W 1826 r. powołali oni spółkę Bydgoskie Młyny „Herkules”, która produkowała nie tylko na rynek lokalny, lecz także Niemiec, Wielkiej Brytanii, a nawet Brazylii. Przerabiano zboże miejscowe, jak i sprowadzane drogą wodną z Królestwa Polskiego.

W 1842 r. przedsiębiorstwo to przejęło państwo pruskie. Kompleks został znacznie rozbudowany i przemianowany na Młyny Królewskie. W obiektach uruchomiono pierwszą w mieście maszynę parową w 1846 r.

Natomiast obszar, na którym znajdują się dziś młyny Rothera użytkowane były jako ogrody aż do 1846 r. Od 1818 r. teren należał do kupca Raubera, od którego w 1836 r. przejął Skarb państwa pruskiego. W latach 40. XIX w., kiedy zdecydowano o rozbudowie kompleksu młyńskiego, największą inwestycją państwową była budowa obiektu, dzisiaj zwanego młynami Rothera (1849-1850). Budowa była możliwa dzięki uprzedniej (w latach 20. XIX w.) przebudowie Wyspy Młyńskiej, w tym przekopaniu tzw. Kanału Zbożowego.

Po zakończeniu inwestycji powstał nie tylko masywny budynek produkcyjny, ale również kotłownia i maszynownia z kominem, spichlerz mączny, przepompownia (dom turbinowy) i przepławki dla ryb. Budynki zostały osadzone na palach odpornych na korozję. Na styku Kanału i Młynówki powstał również drewniany most na ceglanych filarach oraz koła wodne.

Młyny Rothera były największymi obiektami tego typu w Bydgoszczy. W II połowie XIX w. istniały ponadto na terenie miasta i okolicy mniejsze młyny: na Czyżkówku, Skrzetusku i pięć innych obiektów.

Od 1861 r. młynem zarządzała państwowa spółka Die Königliche Seehandlung Societats zu Berlin. W 1886 r. doprowadzono do młyna energię elektryczną, a w 1901 r. cieśla Schmidt zbudował nowe umocnienia wzdłuż nabrzeża.

Od 1919 r. obiekt przejęła gmina Bydgoszcz, a w 1921 r. skarb państwa polskiego. Od 1928 r. częścią obiektów na Wyspie Młyńskiej zarządzały Państwowe Zakłady Przemysłowo-Zbożowe.

Po II wojnie światowej obiekty młyńskie na Wyspie należały do Państwowego Przedsiębiorstwa Zbożowo-Młynarskiego. Jeszcze w latach 60., 70. i 80. XX w. transport zboża do młynów Rothera odbywał się drogą wodną. Barki wpływały do Kanału Zbożowego, gdzie za pośrednictwem rury ssącej odbywał się transport zboża do spichlerzy. Kres działalności gospodarczej w młynach Rothera nastąpił w latach 90. XX w. Obiekty zostały wystawione na sprzedaż.

Próby rewitalizacji

Pod koniec lat 90. XX w. obiekt został zakupiony przez spółkę "Hotel", która planowała stworzyć tam luksusowy obiekt noclegowy. Atrakcyjny plan rewitalizacji kompleksu został stworzony przez warszawskich architektów Bulanda&Mucha, wsławionych doskonałą realizacją obiektów BRE Banku w Bydgoszczy, obsypaną krajowymi i międzynarodowymi nagrodami. Zespół Rothera miał zostać przebudowany na trzygwiazdkowy hotel z centrum konferencyjnym, restauracją, centrum rekreacyjnym, garażem podziemnym, a także powierzchniami biurowymi do wynajęcia.

Rozpoczęte prace budowlane zostały po kilku miesiącach przerwane w wyniku kłopotów finansowych spółki. Prowizorycznie zabezpieczony obiekt trafił w ręce spółki Budopol, a następnie nowym właścicielem została firma Nordic Development. Nowy właściciel wiązał z obiektem plany inwestycyjne, lecz do 2011 r. nie rozpoczęto jeszcze prac budowlanych. Koncepcja przedstawiona przez Mirosława Nizio z firmy Nizio Design International zakłada m.in. część hotelową oraz centrum rozrywkowo-handlowo-kulturalne.

W latach 2011-2012 obok obiektu zrealizowano budowę przystani jachtowej wraz z hotelem, przeznaczonej głównie dla wodniaków korzystających z międzynarodowej drogi wodnej E-70. To czwarty etap rewitalizacji Wyspy Młyńskiej realizowany z udziałem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (wartość inwestytcji 21 mln zł, dofinansowanie 6,7 mln). Przedsięwzięcie obejmowało również umocnienie nabrzeży Brdy i Młynówki od ul. Focha do Młynów Rottera.

Architektura

Młyn Rothera złożony jest z trzech brył: budynku głównego oraz skrzydeł zachodniego i wschodniego. Budynek główny posiada konstrukcję murowaną. Jest to czterokondygnacyjny, podpiwniczony gmach nakryty dachem dwuspadowym. Pod oknami od wysokości I piętra posiada ceglane gzymsy, a w zwieńczeniu elewacji konsolowy gzyms podokapowy. W budynku zachowany jest układ wnętrza z galeriami na każdej kondygnacji.

Skrzydła wschodnie i zachodnie wykonano w konstrukcji szachulcowej. Są to budynki pięciokondygnacyjne. Skrzydło zachodnie od strony rzeki stoi na wysokim kamiennym cokole oraz posiada wykusze, w których urządzono wejścia transportowe.