Most gotycki

Most gotycki w Kłodzku – zabytkowy kamienny most nad rzeką Młynówką w Kłodzku w województwie dolnośląskim. Most ma cechy budowli gotyckiej i łączy ze sobą Wyspę Piasek i staromiejską część Kłodzka na Fortecznej Górze z rynkiem i twierdzą, stanowiąc część jednej z głównych dróg komunikacyjnych tej części miasta. Most jest zamknięty dla ruchu kołowego.

Most gotycki w Kłodzku – zabytkowy kamienny most nad rzeką Młynówką w Kłodzku w województwie dolnośląskim. Most ma cechy budowli gotyckiej i łączy ze sobą Wyspę Piasek i staromiejską część Kłodzka na Fortecznej Górze z rynkiem i twierdzą, stanowiąc część jednej z głównych dróg komunikacyjnych tej części miasta. Most jest zamknięty dla ruchu kołowego.

Opis

Most gotycki na Młynówce, kanale odchodzącym od Nysy Kłodzkiej należy do najstarszych budowli tego typu w regionie. Jest jednym z dziewięciu mostów łączących staromiejską najstarszą część miasta Kłodzka, teren dawnego podgrodzia, położony na Wyspie Piasek. Most jest czteroprzęsłową konstrukcją łukową wymurowaną z piaskowcowych ciosanych klińców, ma długość 52,20 m i około 4 metrów szerokości, ograniczony jest masywnymi kamiennymi balustradami, bogato zdobionymi rzeźbami świętych i krucyfiksami. Posiada dwa przyczółki i trzy filary. Dwie skrajne węższe arkady mają kształt ostrołukowy. Najciekawszy jest filar środkowy. Most powyżej cokołu posiada sześć żeber, na których spoczywa płaski pomost w kształcie niepełnej gwiazdy, który był specjalnie przygotowywany pod budowę kapliczki, która ostatecznie nie powstała.

Na filarach mostu stoi sześć kamiennych rzeźb, przedstawiających: Trójcę Świętą i Ukoronowanie NMP, św. Jana Nepomucena najpopularniejszego świętego w regionie, Ukrzyżowanie, św. Franciszka Ksawerego patrona chroniącego od chorób, Pietę i św. Wacława. Na uwagę zasługują przede wszystkim: Pieta z XVII wieku oraz rzeźba przedstawiająca Chrystusa na krzyżu z postacią Marii Magdaleny u jego stóp. Ze względu na swą architekturę, most jest często porównywany do słynnego Mostu Karola w Pradze, ale równie często -od nazwy ulicy - nazywany "Wita Stwosza", lub "mostem św. Jana".

Historia

Dokładna data budowy kamiennego mostu nie jest znana, jego początki datują się na 2. połowę XIII wieku. Prawdopodobnie na jego miejscu stał wcześniej drewniany most, służący do przejścia z linii murów miejskich, na zewnątrz miasta, który w 1390 roku został zastąpiony mostem kamiennym łączącym miasto z przedmieściem. W przeszłości na końcach mostu stały bramy mostowe: Górna i Dolna. Górną bramę mostową wybudowano w końcu XIII wieku. Później była wielokrotnie przebudowywana, w końcowym etapie z trzypiętrowej budowli obronnej o czterospadowym dachu, stała się kamienicą mieszkalną. Gotycki most w XVII i XVIII wieku był przebudowywany, dobudowano balustradę, ceglaną nadbudowę filarów. Drugi koniec mostu zamknięty był dolną bramą, którą wzniesiono przed 1469 r. Obie bramy rozebrano w drugiej połowie XIX wieku. Na początku XX w. na moście zamontowano stylowe lampy. Z kolei w 2007 r. ułożono nowy bruk z kostki granitowej. Ostatnia gruntowna renowacja miała miejsce w 2009 r.

Figury na moście

Zdobiące most barokowe figury postawiono w XVIII wieku, jedynie Pieta jest o wiek starsza. Rzeźby te ustawione na balustradach, ufundowali bogaci mieszczanie kłodzcy. Po stronie wschodniej mostu, idąc w kierunku starówki - po prawej znajdują się następujące rzeźby:

• Św. Franciszek Ksawery - posąg patrona Kłodzka; został ufundowany w 1714 r. przez miasto, jako wotum z powodu zarazy, która według ówczesnych przekazów miała dziennie pochłaniać sto osób. Pod świętym znajdują się postaci trzech chorych i Indianina, trzymającego tarczę z herbem Kłodzka. Poniżej świętego, na wzniesieniu znajduje się wstęga z chronogramem, wyjawiająca daty trwania epidemii: 1713-1714:

Posąg wykonany był z bardzo słabego, porowatego piaskowca i mimo kilkakrotnych napraw nie wytrzymał próby czasu, dlatego w 1920 r. został zastąpiony bardzo dokładną kopią, którą zastąpiono bardzo zmurszały oryginał.

• Ukrzyżowanie Chrystusa - jest to grupa dwóch rzeźb przedstawiających ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa oraz stojącą obok św. Marię Magdalenę. Początkowo w tym miejscu stał drewniany krzyż. 5 października 1734 r. ustawiono na jego miejscu posąg kamienny, wykonany prawdopodobnie na zlecenie i koszt hrabiego Herbersteina lub jego żony. U spodu znajduje się herb fundatora wraz z datą: MDCCXXXIV, a poniżej bardzo zatarty i nieczytelny już napis w języku niemieckim:

• Grupa Trójca Święta i Ukoronowanie NMP - jest to pompatyczna, późnobarokowa rzeźba zawierająca wiele dobrych detali, która wydaje się być za duża w stosunku do postumentu na którym się znajduje. Została ufundowana w 1714 r. przez barona Franciszka Ferdynanda von Fitschena, ówczesnego właściciela Gorzuchowa i wiązała się z tragedią rodzinną. Na cokole znajduje się herb fundatora.

Z kolei po stronie zachodniej (idąc ku miastu po lewej) mamy figury:

• Św. Wacław - figura przedstawia czeskiego księcia z dynastii Przemyślidów w zbroi z chorągwią w ręce.
• Pieta - figura przedstawiająca Matkę Boską Bolesną z ciałem Chrystusa. Początkowo miejsce to przeznaczone było pod budowę kaplicy mostowej, jednak w związku z tym, że do jej budowy nigdy nie doszło, ustawiono w tym miejscu rzeźbę jako prowizorium, które przetrwało do dnia dzisiejszego. Fundatorami tej najstarszej rzeźby byli: hrabia Jan Jerzy von Götzen, starosta kłodzki i jego żona Maria Elżbieta. U spodu pomnika znajdują się herby ich obojga oraz napis: J. G. Graf von Götzen, Landeshaputmann zu Glatz. M. E. Graefin von Götzen geb. Gr. von Hoditz 1655. Reszta napisu jest zatarta. Sama forma rzeźby jest bardzo interesująca, która mimo, że pochodzi z okresu dojrzałego baroku ma w sobie cechy hieratycznej surowości średniowiecznej. W stosunku do pozostałych posągów jest nieco za mała co jest bardzo widoczne, tym bardziej, że stoi na wyjątkowo obszernym filarze. W związku z tym istnieje hipoteza, że została pierwotnie wykonana w innym celu i dla innego miejsca.
• św. Jan Nepomucen - fundatorem tej statuy był hrabia Franciszek von Götzen (zm. 31 października 1707). Na postumencie znajdują się herby hrabiego oraz jego małżonki, księżniczki z rodu Liechtenstein. Jest to rzeźba konwencjonalna, nie posiadająca większej wartości artystycznej, przypominająca swoją formą setki podobnych figur świętego powstałych w epoce baroku na Śląsku i w Czechach.

Ciekawostki

• Most w przeszłości nosił nieoficjalną nazwę "most na jajach". Nazwa wzięła się stąd, że most zbudowano na zaprawie z białka jaj kurzych, wapna i piasku.
• Gotycki most na Młynówce, decyzją z 25 listopada 1949 r., został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 59.