” | Arsenał Zamojski – dawna zbrojownia na Starym Mieście w Zamościu. Pierwszy arsenał został zbudowany pod koniec XVI wieku po północnej stronie pałacu Zamoyskich. Jan Zamoyski gromadził w nim swoje zdobycze i trofea z licznych wypraw, dla ich upamiętnienia. Nowy arsenał wybudowano jednak w I poł. XVII wieku na południe od pałacu, w pobliżu dawnego bastionu III (dzisiejsza ul. Zamkowa, południowo zachodni fragment Starego Miasta). Uległ on jednak częściowemu zniszczeniu podczas pożaru w roku 1658, po którym w latach 70. tego stulecia pojawił się obecny budynek, o długości ponad 60 m. Początkowo posiadał jedną kondygnację, drugą dobudowano w I poł. XIX wieku podczas modernizacji zamojskiej twierdzy. Wówczas, jak wiele innych budynków na Starym Mieście, przebudowany został w stylu klasycystycznym, pojawiły się również obecne arkady (arkadowy portal) i schody na pierwsze piętro, przy wejściu do tego budynku. W tym czasie stanowił także areszt oraz magazyny i stajnie wojskowe.
W okresie międzywojennym mieściły się tu szkoły, po II wojnie światowej warsztaty (stolarnia), a od roku 1984 Muzeum Barwy i Oręża "Arsenał" (jako oddział Muzeum Zamojskiego).
W muzeum tym dostępne są wystawy na parterze i pierwszym piętrze. Na parterze można zobaczyć obiekty stałej ekspozycji, m.in. broń palną, armaty oraz liczne rekonstrukcje innych zbrojeń z XVII wieku i makiety umocnień miasta. Wystawy czasowe przedstawiane są z kolei na pierwszym piętrze, na którym znajduje się główne wejście do muzeum (prowadzą do niego dobudowane schody).
Do 2011 r. muzeum posiadało także otwartą wystawę plenerową oddaloną ok. 300 m na zachód (ul. Podgroble), gdzie można było zobaczyć większe elementy uzbrojenia z okresu II wojny światowej i późniejszych, m.in. czołg T-34, śmigłowiec Mi-2, samolot PZL TS-11 Iskra (podobny znajduje się przy wjeździe do Koszar przy ul. J. Piłsudskiego), wozy bojowe, działa i armaty. Jej likwidacja związana jest z realizacją jednego z miejskich projektów, obejmującego m.in. odtworzenie słoniczoła (w miejscu którego usytuowano tę właśnie wystawę) przed pobliskim bastionem III. Niemniej inna inwestycja przewiduje ekspozycję wymienionych sprzętów przy samym Arsenale.
Fragment Starego Miasta obejmujący ten arsenał wraz z otaczającym go terenem (w tym niewielki, pobliski budynek dawnej prochowni oraz dawny bastion III) to przedmiot kolejnej, wspomnianej miejskiej inwestycji, niezwykle ważnej, bo wprowadzającej znaczne zmiany w zagospodarowaniu oraz nadającej nowej kompozycji rewitalizowanej staromiejskiej dzielnicy, jaką jest projekt o nazwie "Utworzenie Muzeum Fortyfikacji i Broni w obrębie Bastionu III i Arsenału w Zamościu". |
