Opactwo benedyktynów na Świętym Krzyżu

Bazylika mniejsza pw. Trójcy Świętej i sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego – sanktuarium znajdujące się na Świętym Krzyżu (Łysej Górze) w Górach Świętokrzyskich, na terenie diecezji sandomierskiej, najstarsze polskie sanktuarium.

Bazylika mniejsza pw. Trójcy Świętej i sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego – sanktuarium znajdujące się na Świętym Krzyżu (Łysej Górze) w Górach Świętokrzyskich, na terenie diecezji sandomierskiej, najstarsze polskie sanktuarium.

Historia

Data założenia opactwa benedyktynów na Łysej Górze nie jest znana. Tradycja benedyktyńska przypisuje fundację Bolesławowi Chrobremu w 1006 roku. Pewnym jest, że klasztor założony został w I poł. XII wieku przez Bolesława Krzywoustego, początkowo pw. Świętej Trójcy, od XV wieku pw. Świętego Krzyża. Od 1306 r. przechowywano tam fragmenty relikwii Krzyża Świętego. W kaplicy Oleśnickich przechowywana jest znaczna cząstka relikwii Krzyża Świętego podarowana przez Emeryka, królewicza z Węgier. Dnia 22 marca 1661 roku jak podawała najstarsza polska gazeta Merkuriusz Polski Ordynaryjny król polski Jan II Kazimierz Waza wraz z małżonką oraz dworem zmierzając do Warszawy wstąpił do sanktuarium.

Od 1936 mieści się tu klasztor i nowicjat Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Obecnie jest udostępniony do zwiedzania.

16 czerwca 2013 sanktuarium podniesiono do godności bazyliki mniejszej.

Odpusty

W sanktuarium obchodzi się uroczyście dwa odpusty:

• odpust Podwyższenia Krzyża Świętego (14 września)
• odpust Najdroższej Krwi Pana Jezusa (pierwsza niedziela lipca).

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty:

• zespół klasztorny benedyktynów, ob. oblatów, nr rej.: 25 z 24.03.1947 oraz 267 z 23.06.1967:
  • kościół pw. Trójcy Świętej, 3 ćw. XII, 1781-89, pocz. XIX
  • klasztor, XV, XVII, XX
  • dzwonnica, k. XVIII
  • brama wsch., k. XVIII
  • wały kamienne, prehistoryczne