Stacja wodociągów Las Gdański

Stacja wodociągów Las Gdański w Bydgoszczy – ujęcie wód podziemnych istniejące od 1900 r. w Bydgoszczy, w węższym znaczeniu kompleks zabytkowych obiektów komunalnych, położonych na południowym skraju Lasu Gdańskiego.

Stacja wodociągów Las Gdański w Bydgoszczy – ujęcie wód podziemnych istniejące od 1900 r. w Bydgoszczy, w węższym znaczeniu kompleks zabytkowych obiektów komunalnych, położonych na południowym skraju Lasu Gdańskiego.

Położenie

Zespół obiektów znajduje się w Lesie Gdańskim po wschodniej stronie ul. Gdańskiej w Bydgoszczy.

Historia

Pod koniec XIX wieku władze Bydgoszczy czyniły starania związane z wybudowaniem i uruchomieniem wodociągów miejskich i ze skanalizowaniem miasta. W tym celu zaplanowano pobieranie wód podziemnych z poziomu czwartorzędowego. Pierwsze projekty autorstwa inżyniera Teodora Wulfa, budynków wchodzących w skład kompleksu wodociągów zatwierdzone zostały w 1890 r. Duże koszty tej inwestycji, które miały być pokryte z rządowego kredytu, spowodowały kilkuletnie opóźnienie. Dopiero w 1899 r. przedłożone i zatwierdzone zostały kolejne projekty odnoszące się do kompleksu budynków, wykonane przez F. Marschalla. Tego samego roku rozpoczęto prace budowlane zakończone w 1900 r. Efektem było wzniesienie budynku przepompowni i budynku administracyjnego oraz obiektów gospodarczych. Od 1937 r. budynek stacji pomp nie pełnił już swych funkcji. Do 2000 r. był częściowo wykorzystywany jako stacja filtrów ciśnieniowych, a następnie wyłączony z użytkowania. W latach 2002-2010 obiekty odrestaurowano, korzystając z funduszy unijnych. Odtąd obiekty pełnią funkcje reprezentacyjne i kulturalne (koncerty muzyczne), zaś w 2012 r. urządzono tu pierwsze w Polsce Muzeum Wodociągów. Hala Pomp jest przystankiem ścieżki edukacji ekologicznej bydgoskich wodociągów. Jej drugim elementem jest Wieża Ciśnień na osiedlu Szwederowoy.

Architektura

Zespół budynków stacji wodociągów miejskich składa się z przepompowni, domu mieszkalnego i studni zbiorczej. Styl zabudowy jest eklektyczny, z przewagą cech neogotyckich. Budynki posiadają ceglane elewacje, urozmaicone tynkowanymi płycinami i zdobione ceglanymi nyżami.

Najciekawsza architektonicznie jest dawna przepompownia z ostrołukowo zamkniętymi oknami, w które od wschodu i zachodu wstawiono witraże o motywach roślinno-zwierzęcych. Elementem dekoracyjnym są drewniane, ażurowe dekoracje snycerskie umieszczone w trzech trójkątnych szczytach. We wnętrzu znajduje się ozdobny drewniany strop wsparty na rzędzie profilowanych słupów z rozbudowanymi głowicami. Z powodu zmiany funkcji tego obiektu na konferencyjno-ekspozycyjną w 2002 r. zdemontowano pierwotne wyposażenie, zachowując jedynie małą suwnicę wykonaną w Mannheim w 1933 r.

Budynek studni zbiorczej jest parterowy, zwieńczony latarnią i ośmioboczną iglicą. W jego sąsiedztwie znajduje się piętrowy budynek administracyjny o skromniejszych cechach neogotyckich, zwieńczony kolistą wieżą w narożniku północnym..

Ujęcie wody Las Gdański

Ujęcie wody „Las Gdański” uruchomiono w 1900 r. dla 40-tysięcznej wtedy Bydgoszczy. Do 1962 r., kiedy wybudowano ujęcie wody z Brdy na Czyżkówku było podstawą zaopatrzenia miasta w wodę pitną. Do 1920 r. odwiercono 34 studnie czerpiące wodę z poziomu czwartorzędowego. Maksymalny pobór wody sięgał 6 tys. m3/dobę. W latach 30. ujęcie rozbudowano. W 1940 roku włączono do eksploatacji kolejnych 20 studni. Pierwsze studnie głębinowe oddano do użytku w 1966 roku. Sięgały one trzeciorzędu oraz poziomu kredowego (głębokość 200 m). Dolnokredową warstwę wodonośną eksploatowano intensywnie od 1975 r. Ujęcie zmodernizowano w latach 90. XX w. i w latach 2000-2009 w ramach realizacji Bydgoskiego Programu Rozwoju Usług Wodociągowych i Kanalizacyjnych. W 2008 r. ujęcie korzystało z 13 studni głębinowych, czerpiących wodę z poziomu kredowego (głęb. do 360 m) oraz 6 studni z poziomu czwartorzędowego (głęb. do 80 m). Ujęcie posiada zasoby 1825 m3/h, zaś pobór wody wynosi średnio 24 tys. m3/dobę, co zaspokaja 50% zapotrzebowania mieszkańców na wodę pitną. Woda czerpana ze studni kredowych stanowi około 80% zasobów ujęcia.

Przy stacji wodociągowej „Las Gdański” znajdują się publiczne punkty czerpalne. W jednym jest woda uzdatniona, a w drugim woda surowa pompowana bezpośrednio ze studni kredowej. Cieszą się dużą popularnością wśród mieszkańców.