Synagoga w Kłodzku

Synagoga w Kłodzku – nieistniejąca synagoga znajdująca się w Kłodzku, przy dawnej Wilhelmstraße, obecnie ul. Wojska Polskiego.

Synagoga w Kłodzku – nieistniejąca synagoga znajdująca się w Kłodzku, przy dawnej Wilhelmstraße, obecnie ul. Wojska Polskiego.

Historia

Synagoga została zbudowana w latach 1884–1885 z inicjatywy postępowych żydów, według projektu Alberta Graua. Budowę prowadził mistrz Krause z Ząbkowic Śląskich. Poświęcono ją 2 września 1885 roku.

Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku, bojówki hitlerowskie spaliły synagogę. Po zakończeniu II wojny światowej nie została odbudowana.

Architektura

Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu mauretańskim. Budowla kształtem nawiązywała do kopułowych synagog we Wrocławiu i Hanowerze, łączących motywy architektoniczne zaczerpnięte ze sztuki niemieckiej doby romanizmu i wczesnego gotyku oraz sztuki mauretańskiej. Na jej fasadzie umieszczono tablicę zawierającą deklarację lojalności kłodzkich Żydów wobec ówcześnie panującego rządu, a po I wojnie światowej także tablicę z nazwiskami żydowskich bohaterów wojennych z ziemi kłodzkiej. Budynek zwrócony był ku wschodowi – w stronę zniszczonej Świątyni Jerozolimskiej, która dla Żydów po dziś dzień ma wielkie znaczenie.

Dawniej synagoga była jednym z najbardziej charakterystycznych i najbardziej oryginalnych budynków w mieście. Jej wyróżniającym elementem była wieża zwieńczona kopułą, znajdująca się bezpośrednio nad przedsionkiem.

Najważniejszym miejscem w synagodze była aron ha-kodesz, czyli Święta Szafa, umieszczona na tej ścianie świątyni, która wskazywała kierunek Jerozolimy, w niej przechowywane były zwoje Tory, czyli Pięcioksięgu Mojżesza. Innym niezbędnym elementem wyposażenia synagogi była bima, czyli podium otoczone balustradką, na którą prowadziły schodki. Z bimy odczytywano Torę i prowadzono modły.

Kłodzką synagogę należy uznać za wyraz kompromisu pomiędzy nurtem reformowanym i ortodoksyjnym, gdyż zachowała galerię dla kobiet. Owa galeria miała bardzo praktyczne zastosowanie – kobiety mogły modlić się na niej w swoim gronie, a ich widok nie rozpraszał pogrążonych w modlitewnej refleksji mężczyzn.

Współczesność

W 1995 roku z inicjatywy Edwarda Ossowskiego i dawnych niemieckich mieszkańców miasta upamiętniono tę budowlę, odsłaniając w miejscu, gdzie stała, obelisk z jej wizerunkiem oraz treścią w trzech językach: polskim, niemieckim i hebrajskim:

Tu znajdowała się kłodzka synagoga zbeszczeszczona i spalona przez narodowych socjalistów (hitlerowców) podczas pogromu nocą 9 listopada 1938.

– Byli niemieccy i dzisiejsi polscy mieszkańcy 1995 – 50 lat po zakończeniu wojny