Ulica Brzozowa

Ulica Brzozowa w Warszawie – ulica znajdująca się na Starym Mieście, zaczyna się ulicą Celną, dochodzi do ulicy Mostowej.

Ulica Brzozowa w Warszawie – ulica znajdująca się na Starym Mieście, zaczyna się ulicą Celną, dochodzi do ulicy Mostowej.

Historia

Ulica Brzozowa od XV wieku jest ulicą Starej Warszawy. Nazwa, nadana oficjalnie w 1770, pochodzi najprawdopodobniej od brzóz rosnących na cmentarzu szpitala św. Łazarza istniejącym u zbiegu z Mostową. Dawniej była zwana Podwalną, ze względu na jej położenie pod murami obronnymi miasta, oraz Między Spichlerzami - od spichlerzy znajdujących się po stronie parzystej ulicy.

Z jednej strony zabudowana była oficynami kamienic rynkowych strony wschodniej. Po drugiej stronie na przełomie XVI i XVII wieku znajdowały się dworki drewniane oraz charakterystyczne dzielnice składów towarowych pełniące głównie funkcję spichlerzy do przechowywania zboża. Wznoszone były przez kupców takich jak: Baryczkowie, Gizowie, Karbowie, Strubiczowie. Ulicę zamieszkiwali rzemieślnicy oraz staromiejscy handlarze. Wiek XIX przyniósł przemiany demograficzne i architektoniczne. Domy w tym okresie były często przekształcane, zaś ich lokatorami stali się liczni Żydzi. Przy budowie stojących tam domów wykorzystano starsze relikty murów obronnych.

Na przełomie XIX i XX wieku domy traciły historyczny wystrój, zaś brak regulacji dotyczących wysokości budynków sprawiał, że obok siebie stały nadbudowane, liczące pięć czy siedem kondygnacji "niebotyki".

W dwudziestoleciu międzywojennym przebudowano dawny spichlerz Strubiczów w dom profesorski według projektu Kazimierza Tołłoczki. W 1944 roku został zniszczony, odbudowano go w latach 1959-1962.

W roku 1923 na stokach Gnojnej góry wybudowano zespół gmachów Pocztowej Kasy Oszczędności, zaprojektowany przez Mariana Lalewicza. Gigantyczny kompleks nosił adres Brzozowa 2/4, Bugaj 3 i 5.

Okres 1939-1945 nie przyniósł przy ulicy wielkich zniszczeń, jednak podjęcie odbudowy domów dopiero w roku 1959 sprawiło, że niezabezpieczone 15 lat wypalone wcześniej obiekty nadawały się już tylko do rozbiórki i rekonstrukcji. Odbudowa nie była zbyt wierna: wprowadzono liczne zmiany w wyglądzie domów i ukształtowaniu ich fasad.

W 1773 roku powołano Komisję Edukacji Narodowej. Biura tejże komisji znajdowały się częściowo w domu przy ulicy Brzozowej, ale także w pałacu Krasińskich i w pomieszczeniach przy Bibliotece Załuskich.

W 1965 założenie urbanistyczne ulicy zostało wpisane do rejestru zabytków.

Otoczenie

• Brzozowa 5 – Kamienica Bornbachów wraz z reliktami Bramy Gnojnej.
• Brzozowa 11/13 - Centrum Interpretacji Zabytku
• Brzozowa 12 – dawny spichlerz Baltazara Strubicza z 1633 roku, później kamienica. Przebudowana po raz kolejny przez Kazimierza Tołłoczkę w roku 1921 dla Kooperatywy Profesorów Uniwersytetu i Politechniki. Nad wejściem zachowana tablica fundacyjna z roku 1637 z herbami Brochwicz i Doliwa, należącymi do Baltazara Strubicza i jego żony.

Kamienne Schodki

Kamienne Schodki to wąska uliczka prowadząca do ulicy Brzozowej. Od końca XVII wieku zwana też Przechodnią, Ciasną oraz Pieszą. W XIX i XX wieku był to ulubiony zaułek malarzy i fotografów. Zabudowę zniszczono w 1944 roku. Przy rekonstrukcji w latach 60. rozluźniono dolną partię Kamiennych Schodków pomiędzy ulicą Brzozową a Bugajem.

Góra Gnojna

Góra Gnojna jest stromą skarpą znajdującą się na końcu ulicy Celnej i Brzozowej od strony Wisły. Na górę do około 1774 r. wywożono z miasta wszelkie nieczystości, mimo że uchwała zakazała ich tam składować już w 1772 roku. Skarpa pełniła funkcję wysypiska śmieci przez około 400 lat, do czasu, gdy osiągnęła krytyczną wielkość, omal nie przewracając okolicznych zabudowań. Mocno dawał się również we znaki fetor unoszący się znad wysypiska oraz stada zamieszkujących je szczurów. Po zamknięciu stok został obłożony ziemią.