Ulica Farna

Ulica Farna w Bydgoszczy – ulica na terenie miasta lokacyjnego Bydgoszczy.

Ulica Farna w Bydgoszczy – ulica na terenie miasta lokacyjnego Bydgoszczy.

Położenie

Ulica znajduje się w północno-zachodniej części Starego Miasta. Rozciąga się w przybliżeniu na kierunku wschód-zachód, od Starego Rynku do ul. Przyrzecze. Jej długość wynosi ok. 110 m.

Historia

Ulica Farna została wytyczona w połowie XIV wieku podczas kształtowania bydgoskiego miasta lokacyjnego. Łączyła ona północno-zachodni narożnik Starego Rynku z kościołem farnym oraz ulicami: Jezuicką (Kościelną) i Przyrzecze (Wodną).

Prawdopoodbnie jeszcze w XIV wieku w północno-zachodniej części miasta, między ulicą Farną, a Brdą wzniesiono miejski kościół parafialny. Obecna forma architektoniczna świątyni pochodzi z XV wieku. W okresie staropolskim, aż do 1809 r. wokół kościoła istniał cmentarz, zaś jego ogrodzenie i furtka znajdowały się od strony ulicy Farnej.

W XVII-XVIII wieku większa część domów w czworoboku dzisiejszych ulic: Farnej, Jezuickiej, Niedźwiedziej i Starego Rynku należała do zakonu jezuitów. Około roku 1640 jedno skrzydło tego czworoboku na Rynku zostało zamknięte bryłą kościoła jezuickiego oraz zabudowaniami kolegium. Podczas potopu szwedzkiego (1655-1660) większa część domów została spalona, a wiele innych stało pustką z powodu ucieczki mieszkańców przed zarazą. Umierający masowo bydgoszczanie zapisywali swe nieruchomości kościołom, klasztorom i szpitalowi. Stąd wiele domów w rejonie ulicy określano jako „jezuickie”.

Z planu miasta sporządzonego w 1774 r. przez pruskiego geometrę Gretha wynika, że na 7 istniejących wówczas parceli przy ulicy, tylko dwie były zabudowane. Część południowej pierzei zajmował budynek kolegium jezuickiego. Ubytki zabudowy zostały uzupełnione do 1800 r. Do 1834 r. wyburzono jeden z budynków dawnego kolegium, który stał po stronie ul. Farnej i w jego miejscu urządzono wjazd na dziedziniec wewnętrzny. Z planu miasta z 1876 r. wynika, że w pierzejach ulicy stało 9 kamienic. W 1923 r. w kamienicy stojącej na rogu ul. Farnej i Starego Rynku ulokowano Muzeum Miejskie.

W 1940 r. na skutek zarządzenia hitlerowskich władz okupacyjnych z kreisleiterem NSDAP, nadburmistrzem Wernerem Kampe na czele, wyburzono zachodnią pierzeję Starego Rynku wraz z kościołem pojezuickim oraz kamienicą Muzeum Miejskiego. Planowany przez hitlerowskie władze w ich miejsce nowy ratusz bydgoski nie został zrealizowany, zaś po dawnej zabudowie pozostał skwer. Od tego czasu wschodnia część ulicy Farnej nie posiada fragmentu południowej pierzei i widoczna jest ze Starego Rynku.

W 1974 r. na podstawie uchwały WRN, rozpoczęto rewaloryzację fragmentów Starego Miasta w Bydgoszczy. Podjęte przedsięwzięcia na ulicy Farnej dotyczyły uporządkowania sieci handlowej oraz przywrócenia witrynom sklepowym charakteru staromiejskiego. Modernizacja nawierzchni ulicy została ujęta w Planie Rewitalizacji Bydgoszczy.

Nazwy

Ulica w przekroju historycznym posiadała następujące nazwy:

• XVI w. – I poł. XVIII w. – platea parochialis (Parafialna )
• 1800-1816 – Pfarrstraße
• 1840-1920 – Alte Pfarrstraße
• 1920-1939 – Farna
• 1939-1945 – Alte Pfarrstraße
• od 1945 – Farna

Nazwa ulicy nawiązuje do katedry św. Marcina i Mikołaja – bydgoskiego kościoła farnego.

Architektura

Pierzeje ul. Farnej stanowią w większości kamienice wzniesione od końca XVIII do początku XX wieku. Najważniejszym obiektem stojącym przy ulicy jest jednak gotycki kościół farny, obecnie katedra św. Marcina i Mikołaja.