Kościół Rektorski św. Bartłomieja

Kościół św. Bartłomieja w Gliwicach – kościół parafialny w Gliwicach w dzielnicy Szobiszowice.

Stary kościół, z XV wieku, znajduje się przy ul. Toszeckiej 36. W pobliżu przebiega trasa rowerowa nr 6. Nowy kościół, z początku XX wieku, położony jest przy ul. Bernardyńskiej 19.

Kościół św. Bartłomieja w Gliwicach – kościół parafialny w Gliwicach w dzielnicy Szobiszowice.

Stary kościół, z XV wieku, znajduje się przy ul. Toszeckiej 36. W pobliżu przebiega trasa rowerowa nr 6. Nowy kościół, z początku XX wieku, położony jest przy ul. Bernardyńskiej 19.

Historia

Pierwsza wzmianka o Szobiszowicach (Petersdorf) pochodzi z 1276 roku; była to wówczas odrębna wieś rycerska. Pod koniec XIII wieku istniała już parafia, którą uznaje się za jedną z najstarszych na Górnym Śląsku. Dokładna data budowy starego kościoła nie jest znana. Prawdopodobnie pierwotny kościół, drewniany, wybudowali Templariusze w pierwszej połowie XIII wieku. W XV wieku natomiast wzniesiono obecny kościół, położony na niewielkim wzniesieniu i otoczony murem. Był on nieznacznie przebudowywany w 1592 roku, większe zmiany nastąpiły wówczas w wystroju wnętrza. W drugiej połowie XVII wieku dobudowano nawę i wieżę. Kościół odnowiono w 1944 r.

Ze względu na powiększającą się liczbę wiernych oraz zły stan techniczny starego kościoła, ale także przy wsparciu państwa i dobrej sytuacji finansowej parafii, postanowiono wybudować nowy kościół. Prace, zainicjowane przez księdza Józefa Stryczka, późniejszego proboszcza, kierowane były przez Feliksa Wieczorka z Królewskiej Huty i F. Koźlika z Koźla według projektu wrocławskiego architekta Ludwika Schneidera. Budowa trwała od 1907 do 1911 r.

Architektura i wnętrze

Stary kościół

Kościół jest gotycki, murowany z kamienia i cegły, jednonawowy, orientowany. Dachy dwuspadowe, kryte gontem. Prostokątne Prezbiterium i przylegająca do niego od północy zakrystia pochodzą z XV wieku. Nad zakrystią loża kolatorska. Nawa i wieża powstały po 1656 roku. Wieża zwieńczona krenelażem. Ściany zewnętrzne wzmocnione skarpami uskokowymi. We wnętrzu zachowały się sklepienia krzyżowo-kolebkowe.

W protokołach wizytacyjnych z XVII i XVIII wieku odnotowano m.in.: ołtarz główny św. Bartłomieja, ołtarze boczne przedstawiające Najświętszą Maryję Pannę, Mater Dolorosa oraz św. Mikołaja, kamienną chrzcielnicę, ambonę i organy miechowe, a także 3 dzwony w wieży i 4 w wieżyczce.

Obecne wyposażenie pochodzi głównie z XVII i XIX wieku. Ołtarz i ambona barokowe, drewniane, pomalowane są tak, że imitują marmur. Ołtarz główny barokowy, z rzeźbami św. św. Piotra i Pawła oraz współczesnym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. W ołtarzu bocznym obraz Matki Boskiej Różańcowej z XIX wieku. Polichromie na sklepieniu prezbiterium prawdopodobnie z XV wieku.

Nowy kościół

Kościół jest w stylu neogotyckim, zaprojektowany przez Ludwiga Schneidera. Kościół nie jest orientowany (prezbiterium zwrócone na północny wschód), trójnawowy, pseudobazylikowy, na planie krzyża łacińskiego z transeptem. Do wielobocznego prezbiterium przylega zakrystia i kaplica. Nawy boczne nieznacznie niższe od nawy głównej. Od południowego zachodu czworoboczna wieża o wysokości 92 metry, zwieńczona neobarokowym hełmem. Na wieży zegar i dzwony. W dachu sygnaturka także z neobarokowym hełmem. Do kościoła prowadzi osiem wejść. Portal wejściowy główny dwukondygnacyjny, ostrołukowy, zdobiony płaskorzeźbami. Sklepienia krzyżowo-żebrowe, czteropolowe.

Wystrój kościoła oryginalny, neogotycki. Ołtarz główny trójosiowy, wykonany przez firmę „Mrowiec-Meyer” z Gliwic. W centrum ołtarza obraz św. Bartłomieja. Ołtarze boczne jednoosiowe, poświęcone św. Józefowi i Najświętszej Maryi Pannie. Ponadto ambona z baldachimem, chrzcielnica, stacje Drogi Krzyżowej i figury świętych. Witraże zachowane częściowo, polichromie na sklepieniach zamalowane. W kościele znajdują się potężne 60-głosowe organy Paula Berschdorfa z Nysy. Są to największe organy w Gliwicach. Kościół może pomieścić około 6000 osób.

Oryginalne dzwony, największy o wadze 8200 kg, skonfiskowano w 1917 roku. Nowe zostały poświęcone 20 grudnia 1925 roku.