Ogród Krasińskich

Ogród Krasińskich w Warszawie – park miejski w Warszawie, w Śródmieściu, na Muranowie, którego granice wyznaczają ulica Andersa, Świętojerska, plac Krasińskich, Długa i Bohaterów Getta (dawniej Nalewki). Park z bramą znajduje się w rejestrze zabytków (pod numerem 256/3). Ogród znajduje się za Pałacem Krasińskich.

Ogród Krasińskich w Warszawie – park miejski w Warszawie, w Śródmieściu, na Muranowie, którego granice wyznaczają ulica Andersa, Świętojerska, plac Krasińskich, Długa i Bohaterów Getta (dawniej Nalewki). Park z bramą znajduje się w rejestrze zabytków (pod numerem 256/3). Ogród znajduje się za Pałacem Krasińskich.

Historia

Początki

Ogród Krasińskich został założony w stylu barokowym w roku 1676, jako część założenia ogrodowo-pałacowego znanego jako Pałac Krasińskich, wzniesionego dla wojewody płockiego Jana Dobrogosta Krasińskiego. Początkowo jego powierzchnia wynosiła 3,4 ha i do czasu założenia Ogrodu Saskiego był to największy park warszawski.

W roku 1766 ogród został udostępniony publiczności, po zakupie w 1765 przez państwo na siedzibę Komisji Skarbu Koronnego. Od tamtej pory park przechodził wiele przebudów i zmian aranżacji, z których prace z lat 1891–1895 wg projektu głównego ogrodnika Warszawy Franciszka Szaniora nadały mu zachowany do dziś styl krajobrazowy. W XIX wieku działał w sąsiedztwie ogrodu w pałacu Dückerta Zakład Wód Mineralnych Sztucznych, założony w 1824 przez 3 wspólników: Henryka Spiessa, Samuela Elsnera i Jana Żelazowskiego oraz Ignacego Lesińskiego i Ferdynanda Ulbrichta. W latach 1790-1883 do pałacu Krasińskich przylegał także budynek Teatru Narodowego.

W czasie II wojny światowej teren parku znalazł się na zewnątrz żydowskiego getta, a od strony ulicy Świętojerskiej i dzisiejszej Bohaterów Getta przebiegała jego granica. Park, podobnie jak i pałac, ucierpiały w czasie powstania warszawskiego, walczył tu m.in. powstańczy Batalion Chrobry I. Po wojnie obszar parku powiększono do 11,8 ha, włączając w granice parku m.in. tereny sąsiadujących z parkiem, a nieodbudowanych ze zniszczeń wojennych budynków.

Okres powojenny

W 1965 roku ogród, wraz z bramą od dawnych Nalewek, został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 256/3. W tym samym czasie do rejestru wpisano pałac (numer 256/2) i założenie architektoniczne placu Krasińskich (numer 256/1) wraz z dwiema studniami (pozycja 258). Wśród najstarszych okazów drzew w parku, pochodzących z końca XIX wieku, na uwagę zasługują m.in. miłorząb dwuklapowy, orzech czarny, leszczyna turecka i skrzydłorzech kaukaski.

W drugiej połowie XX w. i na początku XXI w. park ulegał samoistnym procesom, które powodowały odbieganie od pierwotnej koncepcji, jednocześnie jednak zwiększały jego wartość przyrodniczą. Dzięki licznej obecności starych drzew i skupisk krzewów na początku 2. dekady XXI w. na terenie ogrodu w okresie letnim gniazdowało 27–29 gatunków ptaków, a podobna liczba gatunków zimowała.

Ogród Krasińskich jest popularnym miejscem spacerów, a dzięki remontowi, który miał tu miejsce po roku 2000, miejsce to przyciąga także wielu gości z zagranicy - jest to częste miejsce odwiedzin gości z Izraela, którzy przybywają z wizytą na dawne Nalewki. Wśród obiektów architektury ogrodowej na uwagę zasługuje staw ze sztuczną kaskadą, klomb na osi pałacu czy nowoczesny plac zabaw.

Rewitalizacja

W 2011 roku zorganizowano konkurs na rewitalizację ogrodu. Zdecydowano się na odtworzenie koncepcji z XIX w., choć wizja ponownego ogrodzenia parku i wycinki części drzew wzbudziła kontrowersje. W 2012 r. odnowiono zabytkową bramę, pod koniec roku wycięto 337 drzew (co stanowi mniej więcej ⅓ dotychczasowej ich liczby). Zdaniem wykonawców projektu i zarządców parku większość z nich wycięto ze względów zdrowotnych, a pozostałe ze względów kompozycyjnych. Argumentacja ta nie przekonała wielu zwolenników bardziej naturalnego charakteru parku, którzy zorganizowali akcję protestacyjną. Wśród protestujących znaleźli się ci mieszkańcy okolic parku, w tym celebryci, którzy tego rozmiaru wycinkę uznali za zbyt dużą, wsparci przez naukowców wskazujących na straty przyrodnicze. Według nich zarówno rozmiar, jak i tempo przebudowy drzewostanu prowadzący do gwałtownej jego redukcji spowoduje spadek jego różnorodności biologicznej (zwłaszcza w zakresie ptaków, ssaków i bezkręgowców), osłabienie wartości w zakresie bilansu tlenu i dwutlenku węgla, a także wartości w zakresie geografii krajobrazu. Kwestionowany jest również sens przywracania koncepcji sprzed wieku, jednak jej zwolennicy przywołują zabytkowy charakter parku.

Otoczenie

W zachodniej części parku, od strony dawnej ulicy Nalewki, znajduje się częściowo zachowana barokowa brama i fragment ogrodzenia, od strony wschodniej zaś pałac Krasińskich (obecnie własność Biblioteki Narodowej) oraz gmach Sądu Najwyższego (1996–1999). Po zachodniej stronie parku znajduje się budynek Arsenału Królewskiego z Państwowym Muzeum Archeologicznym oraz pomnik Bohaterów Walk pod Monte Cassino (odsłonięty w 1999). W miejscu przedwojennego Pasażu Simonsa w 1989 odsłonięto pomnik ku czci powstańców warszawskich.