Plac Pod Lipami w Katowicach

Plac Pod Lipami − plac w Katowicach położony w dzielnicy Giszowiec, powstały między 1907 a 1914. Z placem sąsiaduje park Giszowiecki. Nazwa placu pochodzi od znajdujących się dookoła niego lip.

Plac Pod Lipami − plac w Katowicach położony w dzielnicy Giszowiec, powstały między 1907 a 1914. Z placem sąsiaduje park Giszowiecki. Nazwa placu pochodzi od znajdujących się dookoła niego lip.

Opis

Plac Pod Lipami (dawny plac targowy, nazywany także rynkiem) jest centralną częścią osiedla Giszowiec. Wokół placu zlokalizowano większość obiektów użyteczności publicznej. W okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922) nosił nazwę Ring, a w latach niemieckiej okupacji Polski (1939−1945) − Hermann Göring Platz. W czasach PRL obowiązywała nazwa plac Czerwonych Kosynierów.

Przy placu mieści się gospoda „Karczma Śląska”, którą w latach 2003−2005 zmodernizowano ze środków finansowych miasta. Obok „Karczmy Śląskiej” znajduje się „Gawlikówka” (dawna stajnia), w której zlokalizowano galerię malarstwa Ewalda Gawlika. Przy placu znajdują się także trzy dawne budynki szkolne, wydłużony budynek ze sklepami oraz dawne nadleśnictwo lasów spółki „Spadkobiercy Gieschego”, w którym siedzibę ma dziś przedszkole.

Plac jest terenem zieleni, pełniącym integrującą funkcję w założeniu urbanistycznym mniejszej skali, jakim jest Giszowiec.

Na środku placu znajduje się stary buk, którego obwód wynosi 345 cm, jest on pomnikiem przyrody. W 2010 buk otrzymał imię Anton (na cześć jednego z pomysłodawców budowy osiedla Giszowiec − Antona Uthemanna). Rosnące dookoła placu lipy mają około 90 lat. Obok budynku byłej szkoły istnieje pomnik ku czci poległych w powstaniach śląskich i zamordowanych w obozach hitlerowskich w okresie II wojny światowej.

Obiekty zabytkowe

Przy placu Pod Lipami znajdują się następujące historyczne obiekty:

• budynki użyteczności publicznej (pl. Pod Lipami 1, 2, 3, 3a, 3b, 3c): dawna szkoła, dawna gospoda, dawne nadleśnictwo, muszla koncertowa; wpisane do rejestru zabytków 18 sierpnia 1978 (nr rej.: A/1229/78); należą do nich:
  • Karczma Śląska (pl. Pod Lipami 1); wzniesiona w 1910, składała się wówczas z 3 pokoi gościnnych, sali, piwnic i budynku gospodarczego; występował w niej m.in. Górnośląski Teatr Ludowy (niem. Oberschlesisches Volkstheater); po II wojnie światowej mieściło się w niej kino „Muza”; od 2006 w budynku swoją siedzibę ma Miejski Dom Kultury „Szopienice-Giszowiec”;
  • Izba Śląska i tzw. „Gawlikówka” ; budynek wzniesiono na początku XX wieku; początkowo mieściła się tam stajnia, pomieszczenia dla woźniców i wozownia; w jej wnętrzach Ewald Gawlik miał swoją pracownię; obecnie mieści się tu filia Miejskiego Domu Kultury „Szopienice-Giszowiec” oraz muzeum historii regionu i galeria poświęcona Gawlikowi, znajdująca się w przewiązce pomiędzy budynkami;
• budynek mieszkalno-usługowy (pl. Pod Lipami 7−10); wpisany do rejestru zabytków 20 maja 1982 (nr rej.: A/1290/82); wzniesiony w pierwszej ćwierci XX wieku, w stylu modernistycznym;
• zabudowania dawnej fabryki lodu z początku XX wieku, następnie przebudowanych.

Instytucje

Przy placu Pod Lipami swoją siedzibę mają: Miejskie Przedszkole nr 64 (pl. Pod Lipami 2), Naleśnikarnia Pod Lipami, Miejski Dom Kultury „Szopienice-Burowiec” − filia nr 2 (pl. Pod Lipami 1, 3, 3a), oddział banku, „Studio Uriasz”, oddział terenowy Agencji Rynku Rolnego.