Pomnik Ludwika Zamenhofa

Pomnik Ludwika Zamenhofa – pomnik w Białymstoku, umiejscowiony na terenie skweru pomiędzy ul. Malmeda i Białówny.

Pomnik Ludwika Zamenhofa – pomnik w Białymstoku, umiejscowiony na terenie skweru pomiędzy ul. Malmeda i Białówny.

Postać twórcy Esperanto

15 grudnia 1859 w Białymstoku przy ul. Zielonej 6 (obecnie ul. Zamenhofa) w rodzinie żydowskiej urodził się Ludwik Łazarz Zamenhof, właściwie Eliezer Lewi Samenhof (esp. Ludoviko Lazaro Zamenhof). Dzieciństwo Zamenhofa upłynęło w środowisku wielonarodowościowej społeczności Białegostoku, złożonej głównie z Żydów, Polaków, Rosjan i Niemców. W domu mówiono w jidysz, a drugim językiem był rosyjski natomiast na podwórku wśród kolegów mówiono po polsku istna wieża Babel. Uważał, że główną przyczyną nieporozumień i sporów między ludźmi jest bariera językowa. Jeden, wspólny język miał być wg niego rozwiązaniem, dlatego też dążył do stworzenia sztucznego międzynarodowego języka.

Po wieloletnich próbach stworzenia takiego języka w końcu w dniu 26 lipca 1887 roku, po dwóch latach szukania wydawcy, ukazała się rosyjskojęzyczna książka Język międzynarodowy. Przedmowa i podręcznik kompletny, pod pseudonimem Doktoro Esperanto, oznaczającym "mającego nadzieję doktora". Słowo to przyjęło się z czasem jako nazwa samego języka. Wydanie książki możliwe było dzięki pomocy finansowej Aleksandra Silbernika – ojca Klary Silbernik, przyszłej żony Zamenhofa. W tym samym roku podręcznik został wydany po polsku, francusku, niemiecku i angielsku. Ludwik Zanenhof zm. 14 kwietnia 1917 w Warszawie gdzie również został pochowany.

Historia pomnika

W latach 50. XX wieku podjęto kolejne próby postawienia pomnika twórcy esperanto. W dniu 6 sierpnia 1959 roku, w czasie sympozjum w Białymstoku uczestników odbywającego się w Warszawie 44. Światowego Kongresu Esperanto, wmurowano w fundament pomnika poświęconemu Ludwikowi Zamenhofowi akt erekcyjny. Autorem projektu był Stanisław Lisowski, według którego miała to być monumentalna figura Zamenhofa wykuta w białym granicie, stojąca na gwieździe wpisanej w koło. Projekt ze względów finansowych nigdy nie został zrealizowany.
W roku 1973 Jan Kucz – artysta z Krakowa, wykonał popiersie mistrza i ustawił je na kolumnie. Pod popiersiem, na froncie kolumny, umieszczono tekst w języku esperanto: „Ludwik Łazarz Zamenhof 1859–1917”, a z jej odwrotnej strony tekst „Esperanto zbliża ludzi”.

Pomnik Ludwika Zamenhofa w Białymstoku jest jednym z punktów otwartego w czerwcu 2008 r. Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku opracowanego przez grupę doktorantów i studentów UwB - wolontariuszy Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku. Obiekt ten zaznaczono również na otwartym w czerwcu 2009 roku przez firmę Landbrand Szlaku esperanto i wielu kultur.