Pomnik żołnierzy 42 PP w Białymstoku

Pomnik żołnierzy 42-go Pułku Piechoty – pomnik umiejscowiony w Białymstoku w Parku Zwierzyniec na terenie Lasu Zwierzynieckiego, upamiętniający fakt odzyskania przez Polskę niepodległości oraz upamiętniający żołnierzy 42 pułku piechoty.

Pomnik żołnierzy 42-go Pułku Piechoty – pomnik umiejscowiony w Białymstoku w Parku Zwierzyniec na terenie Lasu Zwierzynieckiego, upamiętniający fakt odzyskania przez Polskę niepodległości oraz upamiętniający żołnierzy 42 pułku piechoty.

Historia pomnika

Środkową część parku Zwierzynieckiego zajmuje szeroka aleja spacerowa, stanowiąca główną oś widokową, przechodzącą przez dwa ronda i zakończona trzecim, mniejszym. Na rondzie pierwszym w roku 1930 odsłonięto pomnik upamiętniający żołnierzy 42 pułku piechoty. Alegoryczna rzeźba przedstawiała rzymską boginię wojny – Bellonę, podtrzymującą rannego żołnierza.
Autor pomnika, rzeźbiarz i legionista Jakub Juszczyk, nazwał swoje dzieło Jeszcze Polska nie zginęła. Pomnik został zniszczony wiosną 1940 r. z rozkazu NKWD przez żołnierzy Armii Czerwonej. Obecnie, zrekonstruowany przez rzeźbiarzy Krzysztofa Gąsowskiego i Krzysztofa Jakubowskiego, ponownie stanął na pierwotnym miejscu, odsłonięty uroczyście w dniu 3 maja 1997 r. Białostocki Park Stary oraz Planty wraz z kompleksem ogrodu Branickich i rozległe tereny Zwierzyńca, stanowią dzisiaj obszerny kompleks terenów zielonych usytuowanych w centrum miasta – rzadko dziś spotykany w zabudowie wielkomiejskiej.

W niedzielę, 13 lipca 2008 r. w Białymstoku odbyły się uroczystości poświęcone obchodom 90 rocznicy powstania 42 Pułku Piechoty. Główne uroczystości rozpoczęły się Mszą św. w intencji 42 Pułku Piechoty i Ich Rodzin w kościele pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Białymstoku przy ul. Traugutta. Następnie odbyła się modlitwa za poległych i złożenie kwiatów przy tablicy pamiątkowej 42 Pułku Piechoty, wystąpił też chór z patriotycznym repertuarem. Po zakończeniu występu w Parku Zwierzynieckim odbył się apel poległych i złożenie kwiatów pod zrekonstruowanym pomnikiem, z udziałem kompanii reprezentacyjnej 18 Batalionu Obrony Terytorialnej w Białymstoku oraz pocztów sztandarowych.

Historia 42 Pułku Pichoty

Powstały w grudniu 1918 roku w Santa Maria Capua Vetterae we Włoszech jako 3 Pułk Strzelców im. ks Józefa Poniatowskiego. W kilka miesięcy potem pułk został przeniesiony do Francji i włączony w skład Armii Błękitnej generała Józefa Hallera. W maju 1919 roku przeniesiony został do Polski. A od 27 października uczestniczył w wyzwalaniu ziem pomorskich od Niemców. W dniu 29 stycznia 1920 jednostka została przemianowana na 42 Pułk Piechoty, który nawiązywał do nr pułku ks Moritza von Anhalt-Dessau (5 Pomorskiego). Reprezentacja Pułku wzięła udział w zaślubinach z Morzem Bałtyckim w dniu 9 lutego 1920 roku. Chrzest bojowy żołnierze przeszli 19 marca na Podolu, a następnie w składzie 18 Dywizji Piechoty brali udział w wyprawie kijowskiej. W dniach 15-16 sierpnia 1920 r. Pułk brał udział w zaciętych walkach pod Mławą, a wcześniej gromił sowieckie wojska nad rzeką Wkrą. Oczekiwane wyzwolenie Białegostoku nastąpiło 22 sierpnia 1920 roku. .
Szlak wojenny zakończył na rzeką Słucz w rejonie Kowla. Po zakończeniu działań wojennych 42 PP został umieszczony w tymczasowej siedzibie w twierdzy Osowiec, a w roku 1922 na stałe miejsce postoju wyznaczono Białystok. W mieście nad rzeką Białą żołnierze zostali przyjęci niezwykle serdecznie przez ówczesne władze miejskie, wojewódzkie i mieszkańców miasta czego dowodem był ufundowany w roku 1930 pomnik na, którego cokole umieszczono napis "Oficerom i żołnierzom 42 Pułku Piechoty poległym w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.". W ten sposób oddano hołd poległym oficerom i żołnierzom w wojnie z bolszewikami w roku 1920 jak i w wojnie z Ukraińcami w 1919. W latach Polski Ludowej mówienie o 42 Pułku Piechoty było zakazane. Przypomniano o jego dziejach po roku 1989.