Ulica Górnośląska

Ulica Górnośląska w Warszawie – jedna z ulic warszawskiego Śródmieścia o długości ok. 1 km.

Ulica Górnośląska w Warszawie – jedna z ulic warszawskiego Śródmieścia o długości ok. 1 km.

Historia

Ulica Górnośląska pojawiła się na mapach jako droga po raz pierwszy w roku 1740. Biegła w wąwozie od ulicy Wiejskiej do Rozbrat. Od 1770 nosiła nazwę Górna, realnie umotywowaną położeniem ulicy. Około 1778 uregulowano ją na całej długości. Rozdzielała w tym czasie ogrody Tivoli ks. Stanisława Poniatowskiego od ogrodu Ustronie należącycego do jego syna, ks. Kazimierza Poniatowskiego.

Od ok. 1775 r. u zbiegu ulic Górnośląskiej i Rozbrat działała wielka cegielnia królewska, sięgająca aż do dziejszego przebiegu ul. Myśliwieckiej. Przestała istnieć po roku 1825.

Pod nr. 2/4 od lat osiemdziesiątych XVIII w. działał browar. W późniejszym okresie, około 1865 r. zastąpiono go Fabryką Odlewów Żelaznych "Ostrowski i Spółka", a od 1892 r. w tych samych zabudowaniach działała fabryka włókiennicza Albert Blazy i Spółka, przejęta w 1898 r. przez Rosyjsko-Włoskie Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Włóknistych.

Po roku 1779 trwała rozbudowa rezydencji Ustronie ks. Kazimierza Poniatowskiego. Poprzedzony dziedzińcem pałac zaprojektował Stanisław Zawadzki. Od roku 1799 właścicielami pałacu byli Radziwiłłowie. Ostatni z jego posiadaczy, Dominik Radziwiłł, w 1820 r. sprzedał go rządowi Królestwa Polskiego.

Po tym czasie w pałacu mieściły się koszary pułku strzelców pieszych, zwane Koszarami Radziwiłłowskimi. Ostatnie relikty tego założenia unicestwiły walki w 1944 r.

Początkowy odcinek ulicy do końca XIX w. miał proletariacki charakter, będąc zapleczem przemysłowej ul. Czerniakowskiej. Około 1900 r. wzniesiono tam pod nr. 8 dom przyfabryczny dla robotników fabryki Rosyjsko-Włoskiego Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Włóknistych oraz kilka kamienic czynszowych o podobnym standardzie.

Końcowy odcinek Górnośląskiej, bliski rejonom ulic Wiejskiej, Pięknej i Alej Ujazdowskich miał całkiem wielkomiejską zabudowę: w okresie 1895-1905 wystawiono tu cztery kamienice o wysokim standardzie mieszkań i bogatym wystroju fasad. Właścicielem jednej z nich był znany w branży piwowarskiej Seweryn Jung, syn Hermana Junga. Pod nr. 22 wzniósł swoją kamienicę Leon Breslauer. Pozostaje ona do dziś najcenniejszym i najlepiej zachowanym przykładem ornamentyki secesyjnej kamienicy w mieście.

Najwięcej pustych placów do lat dwudziestych XX w. pozostawało w środkowym odcinku ulicy. Było to spowodowane niestabilnością gruntu skarpy.

Od 1923 r. przy nieparzystej stronie tego fragmentu Górnośląskiej powstało sześć willi, wchodzących w skład Kolonii Profesorskiej. Teren Kolonii ograniczały ulice: Górnośląska, Hoene-Wrońskiego i Myśliwiecka. Jej willowa zabudowa inspirowana była stylistyką baroku i klasycyzmu. Twórcami projektów domów i ich mieszkańcami byli profesorowie Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej i zarazem znakomici architekci: Czesław Domaniewski, Tadeusz Zieliński, Zdzisław Mączeński, Władysław Michalski, Marian Lalewicz i Czesław Przybylski.

Po przeciwnej stronie ulicy wzniesiono w tym czasie większe obiekty: pod nr. 14 – żeński akademik zwany "Domem Akademiczek", fundacji barona Hirscha (autorem projektu był Marian Lalewicz) oraz pod nr. 16 - dom Pierwszego Warszawskiego Towarzystwa Budowy Własnych Mieszkań, przejęty już w trakcie budowy przez Ujazdowską Spółdzielnię Mieszkaniową. Po sąsiedzku pod nr. 18 powstał dom spółdzielni MSZ, zaś pod 20 - Dom Spółdzielczy Pracowników PKO. Autorem tych obiektów również był Marian Lalewicz. Równolegle u zbiegu z ul. Rozbrat powstały dwie szkoły dla dziewcząt: II Miejskie Gimnazjum Żeńskie im. J. Kochanowskiego oraz Państwowa Szkoła Handlowa.

Po 1920 r. kamienice budowano także przy wschodnim odcinku ulicy, jednak wznoszone tu obiekty miały dość prosty i skromny wystrój. Pod nr. 2/4 na miejscu dawnych zabudowań użytkowanych przez Rosyjsko-Włoskie Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Włóknistych powstała montownia samochodów Citroën. W 1922 nazwę ulicy zmieniono na Górnośląską dla uczczenia przyłączenia do Rzeczypospolitej Górnego Śląska.

W 1939 r. zniszczeniu uległ dom pracowników MSZ. Kolejne, dużo większe straty w zabudowie przyniósł rok 1944. Wypalone budynki rozebrano w okresie 1946-1947. Mimo tego Górnośląska zachowała wiele ze swego przedwojennego klimatu.

Tuż po wojnie, w latach 1946-1972, Górnośląską kursowało kilka linii trolejbusowych. Dopiero w 1963 r. w Górnośląską wjechał autobus linii 108.

Ważniejsze obiekty

• Górnośląska 5 – Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Centralny Ośrodek Szkolenia Zawodowego
• Górnośląska 6 – delegatura Urzędu Komunikacji Elektronicznej
• Górnośląska 31 – budynek Zespołu Szkół nr 23, mieszczący LVIII Liceum Ogólnokształcące im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Technikum Budowlane Nr 1 im. Zdzisława Mączeńskiego
• Górnośląska 35 – ambasada Grecji
• Górnośląska 43 – Prałatura personalna Opus Dei, region Polski
• Górnośląska 45 – Szkoła Podstawowa nr 12 im. Powstańców Śląskich.