Aleje Jerozolimskie

Aleje Jerozolimskie – jedna z głównych i najdłuższych ulic Warszawy, ciągnąca się od mostu Poniatowskiego do południowo-zachodnich granic miasta, gdzie dalej biegnie m.in. przez podwarszawski Pruszków. Od ronda Zesłańców Syberyjskich do ulicy Łopuszańskiej są częścią Obwodnicy Etapowej Warszawy.

Aleje Jerozolimskie – jedna z głównych i najdłuższych ulic Warszawy, ciągnąca się od mostu Poniatowskiego do południowo-zachodnich granic miasta, gdzie dalej biegnie m.in. przez podwarszawski Pruszków. Od ronda Zesłańców Syberyjskich do ulicy Łopuszańskiej są częścią Obwodnicy Etapowej Warszawy.

Przebieg

Ulica zaczyna się od mostu Księcia Józefa Poniatowskiego, krzyżując się z Nowym Światem (Rondo Charles'a de Gaulle'a), dalej z Marszałkowską (rondo Dmowskiego), aleją Jana Pawła II i ul. Żelazną. Po przejściu przez plac Zawiszy skręca na południowy zachód, ciągnąc się aż do granic administracyjnych Warszawy. Według stołecznej drogówki, to druga - po ul. Puławskiej - niebezpieczna arteria Warszawy. W 2012 doszło na niej do 20 wypadków, jedna osoba zginęła. . Jest to bardzo ważna arteria komunikacyjna Warszawy. Alejami Jerozolimskimi są poprowadzone drogi krajowe i wojewódzkie:

Faktycznie Aleje Jerozolimskie i ulica o tej nazwie poprowadzona jest do Pruszkowa, przechodzi w Aleję Wojska Polskiego pod wiaduktem ul. Poznańskiej.

Historia

Nazwa ulicy pochodzi ona od istniejącego w XVIII wieku na zachód od obecnego pl. Zawiszy osiedla żydowskiego Nowa Jerozolima, założonego na terenie jurydyki Bożydar-Kałęczyn należącej do Augusta Sułkowskiego. Nazywana była wówczas Drogą Jerozolimską, a następnie Ulicą Jerozolimską. W 1808 pojawiła się nazwa Aleja Jerozolimska, które funkcjonowała do 1919, zastąpiona przez obecną nazwę w liczbie mnogiej – Aleje Jerozolimskie.

Ulicę wytyczono ostatecznie w latach 1823-1824. Przy skrzyżowaniu z Marszałkowską wybudowano w 1845 Dworzec Wiedeński według projektu Henryka Marconiego. Ulica stała się później bardzo okazała, szczególnie ze względu na wiele dzieł secesyjnej i modernistycznej architektury. W latach 1904–1913 wybudowano wiadukt prowadzący do Mostu im. ks. Józefa Poniatowskiego. Nieco później, bo w latach 1921–32 wybudowano pod powierzchnią ulicy tunel kolei średnicowej.

Podczas okupacji niemieckiej Aleje nosiły nazwę "Reichstraße". W czasie drugiej wojny światowej większość zabudowy została zniszczona, natomiast po wojnie postanowiono odbudować Warszawę nie odwołując się do przedwojennego charakteru miasta. Widać to w szczególności na środkowym odcinku, który jest zdominowany przez Pałac Kultury i Nauki, natomiast odcinek między Nowym Światem a Marszałkowską zabudowany jest głównie w stylu socrealistycznym. Otwarcie przebudowanego odcinka Alej od Nowego Światu do Marszałkowskiej o długości 1300 metrów nastąpiło 24 sierpnia 1961 po 3,5-miesięcznych pracach.

Odcinek jednokierunkowy

Aleje Jerozolimskie po remoncie zmieniły nieco swój układ na północnej Ochocie. Odcinek od pl. Zawiszy do ul. Spiskiej wybudowano wyłącznie połowicznie, tj. tylko jezdnię w kierunku ze wschodu na zachód. Obecnie ten jednokierunkowy odcinek wydłużono do ul. Niemcewicza (na zamkniętym odcinku Spiska-Niemcewicza znajduje się parking). W kierunku z zachodu na wschód ruch z Alej jerozolimskich jest poprowadzony ul. Niemcewicza i ul. Grójecką. Taki układ wynika z faktu, że pierwotnie planowano pasy jazdy na wprost umieścić w tunelu pod rondem. Ze względów oszczędnościowych oraz z powodu istnienia alternatywnych planów w ramach budowy obwodnicy śródmiejskiej, tunelu nigdy nie wykonano, stąd taki układ drogowy.

Otoczenie

Leżą przy niej między innymi: zabytkowe budynki Muzeum Narodowego i Banku Gospodarstwa Krajowego, była siedziba Komitetu Centralnego PZPR (obecnie centrum finansowe), Dworzec Centralny, stacje kolei średnicowej i WKD, dworzec PKP i PKS Warszawa Zachodnia, a także wiele biurowców, sklepów, hoteli i punktów usługowych. Po południowej stronie ulicy zachował się ciąg oryginalnych przedwojennych kamienic, których część wpisana jest do rejestru zabytków. Należą do nich budynki:

• pod numerem 45 – Hotel Polonia (1911–1913) zaprojektowany przez Juliusza Nagórskiego
• pod numerem 47 – kamienica Wilhelma Rakmana (1905–1906), zaprojektowana przez Ludwika Panczakiewicza
• pod numerem 49 – kamienica Józefa Dawidsohna i Hackela Kadyńskiego (1913), zaprojektowana przez Józefa Czerwińskiego
• pod numerem 51 – kamienica Piotra i Wincentego Hoserów (1904–1905)
• pod numerem 53 – kamienica Izaaka Rotberga (1893–1894), b. Hotel Central
• pod numerem 55 – kamienica Franciszka Łapinskiego (1880–1881), zaprojektowana przez Witolda Lanca.
• pod numerem 85 – kamienica Mikołaja Szelechowa (1912–1913), zaprojektowana przez Waldemara Piotra Feddersa
• pod numerem 99 – kamienica Stanisława Rostkowskiego (1910–1911), zaprojektowana przez Artura Gurneya