Kościół św. Piotra i Pawła

Parafia św. Barbary w Warszawie – mieści się na terenie pomiędzy dzisiejszymi ulicami Emilii Plater, Nowogrodzką, św. Barbary i Wspólną. Kaplica św. Barbary istnieje od 1782 roku. W latach 1883−1886 wzniesiono w jej sąsiedztwie nowy kościół św. Apostołów Piotra i Pawła całkowicie zniszczony w 1944 r. W latach 1946−1957 odbudowano go według zupełnie nowych planów.

Parafia św. Barbary w Warszawie – mieści się na terenie pomiędzy dzisiejszymi ulicami Emilii Plater, Nowogrodzką, św. Barbary i Wspólną. Kaplica św. Barbary istnieje od 1782 roku. W latach 1883−1886 wzniesiono w jej sąsiedztwie nowy kościół św. Apostołów Piotra i Pawła całkowicie zniszczony w 1944 r. W latach 1946−1957 odbudowano go według zupełnie nowych planów.

Historia kościoła

Początki

Historia rozpoczyna się wraz z rokiem 1782, kiedy to założono Cmentarz Świętokrzyski. Na początku parafianie nie chcieli tam nikogo grzebać. Dopiero w 1788 roku cmentarz zaczął służyć swojemu przeznaczeniu z inicjatywy ks. Gabryela Wodzyńskiego, który napisał w swoim testamencie, iż chce, aby jego ciało właśnie tam pochowano. Jednak nie na długo cieszył się swoją popularnością, gdyż w 1836 roku władze zabroniły dalszego pochówku ze względu na tworzenie się ścieków wody zaskórnej. Cmentarz i kościółek leżący niedaleko niego zaczęły zamieniać się w ruiny.

Kaplica jako parafia

Kościół znów zaistniał, gdy 1 września 1866 roku przeznaczono go na kościół parafialny pod wezwaniem św. Barbary. Mógł on pomieścić zaledwie 200 osób. W związku z rosnącym zapotrzebowaniem na powiększenie budynku zapadła decyzja o jego rozbudowie. W 1881 roku wybudowano boczną kaplicę mieszczącą tyle samo osób. Jednak i ta rozbudowa okazała się niewystarczająca. Zaczęto więc w 1883 roku budować nowy, większy kościół pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła . Z pomocą przyszła śp. Tekla Rapacka. W swoim testamencie z 1880 r.zapisała 82000 rubli na budowę nowej świątyni. Wkrótce ogłoszono prywatny konkurs na projekt, który wygrał Edward Cichocki. Od razu po zatwierdzeniu planów ekipa ruszyła do pracy. Celem było jak najszybsze zbudowanie świątyni, chociażby bez zupełnego wewnętrznego wykończenia.

Rozbudowa

Tak więc w kwietniu 1883 roku zaczęto wykopywać fundamenty, lecz okazało się, że niski grunt i ziemia przesycona wodą zaskórną wymagały odrenowania. Pierwsze cegły położono 2 maja tego samego roku. Prace szły bardzo szybko, także 18 czerwca o godzinie 16.00 odbyła się uroczystość złożenia i poświęcenia kamienia węgielnego pod przewodnictwem ks. Wincentego Teofila Popiela arcybiskupa warszawskiego. Już 29 czerwca 1886 roku dokonano konsekracji trzynawowego kościoła zbudowanego w stylu neoromańskim na planie krzyża z ośmioma ołtarzami – kapliczkami. Świątynia mogła pomieścić aż 3000 osób, co jak na tamte czasy było bardzo dużo.

Zniszczenia

Kolejne prace przyniósł rok 1939, kiedy to w trakcie obrony Warszawy nastapiła eksplozja składu amunicji zlokalizowanego na terenie kościelnym. Spowodowała ona stosunkowo niewielkie szkody, które zdołano naprawić w ciągu roku. Jednak największe straty wyrządzili Niemcy wysadzając kościół w powietrze w 1944 roku. Zachowały się jedynie fundamenty i piwnice, elementy ołtarza głównego i kilka figur oraz obrazów. Od razu po zakończeniu działań wojennych zaczęto odgruzowywać ocalałe fundamenty.

Odbudowa

W 1946 roku rozpoczęto odbudowę kościoła. Projektantem został Stanisław Marzyński. Prace wykonywano etapami. Na początku odbudowano część fasady oraz połowę transeptu. Ostatecznie pracę zakończono 17 listopada 1957 roku. Ozdobiono go różnymi sukcesywnie wykonywanymi mozaikami. Wybudowano również kopułę, która w kształcie i proporcjach nawiązywała do kopuły bazyliki we Florencji. W 2001 roku postawiono w kościele największe i jedne z najlepszych organów w Warszawie.

Wygląd przed 1944 r.

Wybudowano go w stylu neoromańskim o trzech nawach podłużnych i jednej poprzecznej z prezbiterium. Filarów wewnątrz kościoła było osiem bocznych i cztery główne, na których zbudowana była kopuła oświetlająca kościół. Wejść do kościoła było pięć – trzy od frontu i dwa przy zakrystii oraz skarbcu. Znajdowało się tam również dziewięć ołtarzy:

• 6 bocznych
• 2 w ramionach
• 1 główny

Święta Barbara

Święta Barbara (zm. 305 n.e) została zamknięta w wieży, by nie docierały do niej wpływy chrześcijaństwa. Potajemnie przyjęła chrzest, za swoją wiarę torturowana, ostatecznie ścięta mieczem przez ojca. Patronka dobrej śmierci, górników. Przedstawiana jest z krzyżem lub z mieczem, co symbolizuje jej męczeństwo, oraz w długich szatach z księgą i wieżą.

Styl kaplicy

Kaplica jest zbudowana w stylu klasycystycznym. Zewnętrzny wystrój utrzymuje prostotę i równowagę układu, ma kształt spokojny i skromny. Charakteryzuje się oszczędnym stosowaniem dekoracji i zdobnictwa. Od strony podwórka znajduje się fasada o liniach prostych bez znacznych wygięć i skrętów. (Wyniosły front ukazuje lekko cofnięte wejście: wnękę opartą na pilastrach.) Nad wejściem znajduje się tympanon w kształcie trójkąta. Pionowym akcentem wieńczącym budynek jest wieżyczka z umieszczonym w środku kielichem i hostią. Nad nią widnieje krzyż.

Ściana kaplicy

Ściana od strony ulicy Wspólnej zawiera kilka symbolicznych dekoracji. Na fryzie pod tympanonem umieszczony został napis z Ewangelii św. Jana: „ A słowo ciałem się stało i mieszkało między nami”. W centrum znajduje się postać Św. Jana Ewangelisty. Apostoł trzyma w rękach księgę i pióro. Orzeł po jego prawej stronie trzyma w szponach zwój papieru z napisem Ewangelium. Po lewej stronie obrazu widzimy tablicę z trzema pierwszymi przykazaniami Dekalogu, natomiast prawa mieści pozostałe.

Napis na kaplicy

Nad wejściem umieszczono napis po łacinie: „Ad maiorem Dei gloriam, ad fidelium animarum salutem aeternam, EORUMQUO CORPORUM MORTUORUM REQUIEM TEMPORALEM, COEMETERIUM HOC CUM SUA CAPELLA PRO PAROCHIA VARSAVIENSIS SANCTAE CRUCIS, REGNANTE SERENISSIMO STANISLAO AUGUSTO, LOCI ORDINARIO AC SUPREMO REGNI CANCELLARIO ILLUSTRISSIMO AC REVERENDISSIMO ANTONIO OKĘCKI, ANNO DOMINI 1783 AEDIFICATUM, ET NONA AUGUSTI PER EUNDEM ANTISTITEM, CONSECRATO IN CRASTINUM SACELLO BENEDICTUM.”

Po polsku oznacza on: „Na większą chwałę Boga, ku wiecznemu zbawieniu dusz wiernych, i tymczasowemu spoczynkowi ich śmiertelnych ciał, ten cmentarz z własną kaplicą przy warszawskiej parafii Świętego Krzyża, za panowania najjaśniejszego króla Stanisława Augusta, przez biskupa miejsca i najwyższego kanclerza królestwa, jaśniewielmożnego i najczcigodniejszego Antoniego Okęckiego założony w roku pańskim 1783, i dziewiątego sierpnia przez tego samego kapłana konsekrowany nazajutrz po poświęceniu kaplicy.”

Msze

Msze św. w niedziele i święta: 7.00, 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 19.00

W dni powszednie: 6.30, 7.30, 8.00, 15.00, 18.00

W dni powszednie w VII i VIII: 6.30, 8.00, 18.00