Ulica Dzika

Przewodnik
Mapa
Atrakcje

”	Ulica Dzika w Warszawie – ulica w dzielnicach Śródmieście i Wola. Nazwa, nadana oficjalnie w 1770, wiązała się z charakterem okolicy, przez którą biegła ulica – niezamieszkałej, pełnej stawów i glinianek.

Czytaj dalej

”

Ulica Dzika w Warszawie – ulica w dzielnicach Śródmieście i Wola.

Nazwa, nadana oficjalnie w 1770, wiązała się z charakterem okolicy, przez którą biegła ulica – niezamieszkałej, pełnej stawów i glinianek.

Przebieg

Ulica biegnie w kierunku północnym od ulicy Stawki, następnie po łuku skręca w lewo i krzyżuje się z aleją Jana Pawła II. Skrzyżowanie z Jana Pawła II jest nietypowe. Ulica jest przecięta tą aleją, nie da się przejechać bezpośrednio z jednej części na drugą. Aby przejechać z zachodniej na wschodnią część należy skorzystać z miejsca do zawracania. Aby przejechać z części wschodniej na zachodnią należy objechać rondo Zgrupowania AK "Radosław".

Historia

Ulica Dzika jest częścią dawnego gościńca z Warszawy do wsi Buraków, Młociny, Powązki i Wawrzyszew. Przed połową XVIII w. regulowano go na odcinku Nowolipki – Dzielna, do roku 1779 – do Gęsiej, czyli dzisiejszej ul. Anielewicza. Kolejnym uporządkowanym fragmentem Dzikiej był odcinek do Okopów Lubomirskiego, powstałych w roku 1770.

W wale na wysokości dzisiejszej ul. Powązkowskiej urządzono wjazd do miasta, wraz z drewnianymi pawilonami rogatek. Równolegle nadano też nazwę używaną dziś, z wyjątkiem fragmentu od roku 1930 noszącego miano ul. Zamenhofa. Pierwszą zabudowę ulicy stanowiła niewielka kamieniczka, wzniesiona w roku 1784 wraz z budynkiem browaru. Od 1869 właścicielem owej posesji pod późniejszym nr. 47 był znany drukarz, Samuel Orgelbrand.

W roku 1820 wzdłuż wschodniej pierzei Dzikiej powstał plac musztry dla wojska, zwany Placem Broni. Kilka lat potem w okolicy rogatek powstała spora kamienica. Po przeciwnej stronie ulicy, od ostatnich lat XVIII wieku znajdowała się cegielnia Szymanowskiego. Jej drewniane zabudowania rozebrano już przed rokiem 1850.

Po zachodniej stronie Dzikiej, w rejonie ulic Okopowej, Powązkowskiej i Stawki po likwidacji cegielni zostały glinianki i stawy na rzece Drnie, zanikłej i skanalizowanej w związku z budową cytadeli na Żoliborzu.

Bliskość Cmentarza Powązkowskiego sprawiła, że końcowy odcinek ulicy stał się miejscem działalności kilku zakładów kamieniarskich. Pierwszy z nich działał już przed rokiem 1874. Na krótkim odcinku ulicy było ich kilkanaście. Poziomem prac wyróżniała się firma Teodora Gundelacha i kilka pomniejszych.

Do roku 1885 przy ulicy powstało kilka kolejnych kamienic. Równocześnie Dziką pojechał pierwszy konny tramwaj, zastąpiony w roku 1908 elektrycznym. W drugiej połowie XIX wieku na części dawnego Placu Broni wytyczono nowe parcele, prowadząc jednocześnie na ich tyłach bocznice kolejowe sięgające aż do ul. Stawki.

Mimo bliskości cmentarza i dużej liczby zakładów kamieniarskich pod koniec XIX wieku okolica zaczęła wchodzić w okres przeobrażenia: powstały nowe, dziś już nie istniejące przecznice Dzikiej, zabudowane rychło kamienicami o neobarokowym wystroju.

W roku 1895 u zbiegu ulic Dzikiej i Stawki powstało schronisko dla bezdomnych zwane „Cyrkiem”. prowadzili je bracia Albertyni, znani z działalności na rzecz najuboższych i bezdomnych. Drewniane budynki schroniska zajęły obrzeża dawnego Placu Broni. W odróżnieniu od schroniska prowadzonego przez Albertynów na Pradze, na Dzikiej nocowali bezdomni z marginesu społecznego.

Pod numerem 9., gdzie od początków XX wieku wznosiła się oficyna zwieńczona manierystycznym szczytem, w okresie międzywojennym wzniesiono pawilon kina "Unja". W tym czasie przy Dzikiej nie było wielu sklepów, poza dwoma sklepami kolonialnymi. Istniały też składy opałowe i drzewne. Nadal funkcjonowały zakłady kamieniarskie, do których dołączyły kolejne, działające po części jeszcze w latach siedemdziesiątych XX wieku.

W 1942 początkowy fragment nieparzystej strony ulicy przyłączono do getta. W jego obrębie znalazła się poza początkowym odcinkiem Dzikiej ul. Zamenhofa, stanowiąca z nią do 1930 jedną całość. Zabudowa obu ulic została zupełnie zniszczona w 1943. Kamienice poza murem, po aryjskiej stronie, zostały spalone w 1944. W sierpniu 1944 przy Dzikiej 17 Niemcy dokonali egzekucji ok. 200 osób. Wśród zamordowanych był m.in. znany architekt Marian Lalewicz.

Wypalone mury rozebrano w początkach roku 1946, zaś ocalałe warsztaty kamieniarskie działały jeszcze po roku 1945. Obecnie z historycznej zabudowy ulicy ocalała jedna, najpóźniej wzniesiona (1939) kamienica pod nr. 17.

Przy ulicy Dzikiej znajdują się dwa pomniki granic warszawskiego getta, a przy skrzyżowaniu z ulicą Stawki – jeden z kamiennych bloków warszawskiego Traktu Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów.

Ciekawostki

Nazwa ulicy Dzikiej pojawia się w filmie Juliusza Machulskiego Kiler. Tytułowy Kiler dostaje od bossa mafijnego Siary mieszkanie na Dzikiej 102. Filmowy lokal znajduje się pod innym adresem, wnętrza kręcone są w budynku przy ul. Dzikiej 19/23. Sceny sprzed budynku nie pochodzą tak naprawdę z ul. Dzikiej, ponieważ w 1997, kiedy kręcony był film, budynek stał praktycznie na placu budowy.